Bunkercomplex Park Overvoorde stond centraal op 28 juni tijdens de 80e Hollandia Netwerk Bijeenkomst. We doken in de historie van dit in het groen verborgen erfgoed. Sinds de oorlog in Oekraïne nam het bezoekersaantal fors toe van 824 in 2019 naar 4179 in 2022.
Commandopost Rijswijk bood tijdens de Koude Oorlog onderdak aan de organisatie Bescherming Bevolking. Na het opheffen van de BB verdwenen materialen en documenten. Om te helpen bij hun speurtocht hiernaar doet het Museum BB een oproep.
Jan IJkelenstam uit Gouda schonk het museum het schildje van de BB Zuid-Holland. Het betrof destijds een geschenk van de BB aan zijn moeder voor het jarenlang schoonmaken van de bunkers.
In het groen verborgen
In het groen verborgen bevindt zich hier het Bunkercomplex Park Overvoorde. Toegegeven, voor Peter en mij is het even zoeken. Een man in een rolstoel wijst ons spontaan de weg. Opeens slaat hij een bospad in met aan het begin een verboden toegang bord.
We aarzelen. Moeten we hierin? Dan zetten we door en bereiken even later het bunkercomplex. In deze wereld van beton zien we het bordje ‘’Hollandia Netwerk.’’ We zijn bij het Bunkercomplex Park Overvoorde. We zijn op het juiste adres maar vinden het vooral saai.
Bunkercomplex Park Overvoorde en de historie
Deze indruk verdwijnt tijdens de rondleiding met de gids Martin de Brabander. ‘’Op 20 september 1697 werd hier de Vrede van Rijswijk gesloten. Deze maakte een einde aan de 9-jarige oorlog tussen Frankrijk en de Grote Alliantie. Een van de leden was de Verenigde Republiek der Nederlanden,’’ vertelt hij
In de tweede helft van 1940 bouwde de Duitse bezetter hier enkele bunkers. Deze deden onder andere dienst als geheime afluisterpost voor berichten vanuit Engeland. Aan het eind van de oorlog haalden de Duitsers deze apparatuur naar hun vaderland.
Het terrein bleef onbeheerd achter. Staal en ander bruikbaar materiaal verdween voor de herbouw van Nederland. Het complex raakte verwaarloosd. Een enkele bunker werd gebruikt voor het kweken van champignons.
Levensgevaarlijk
We lopen naar binnen in Kuver (bunker) 413 a. Dit type gaat schuil onder een dikke laag modder en vind je alleen nog in bunkercomplex Park Overvoorde. Ze bood plaats aan twaalf man verdeeld over een dag- en nachtvertrek. In het ene hok sliepen negen soldaten drie boven drie terwijl anderen de wacht hielden.
‘’De bunkers waren allerminst veilig’’, zegt Martin en opent een luik. Door deze vluchtroute konden soldaten ontsnappen. Beducht voor een mogelijke gasaanval hingen de Duitsers in de gassluizen kooitjes met daarin vogels.
Deze gevleugelde vriendjes met hun kleine longinhoud kwijnden weg bij het geringste spoortje gas. Voor de soldaten betekende dat ze dan razendsnel de deuren moesten sluiten.
Commandopost Rijswijk en Bescherming Bevolking
Eenmaal weer buiten dalen we een lange trap af in een van de zeven kazematten. We komen nu in de enorme ruimte onder de atoomvrije bunkers. Tijdens de Koude Oorlog was dit van 1952 tot 1987 het domein van de organisatie Bescherming Bevolking.
In 1969 kwam hier een nieuwe bunker. Deze was bestendig tegen atoomstraling. De grote Duitse bunker werd ingericht als commandopost. Verder kwam er een oefenruïne voor het trainen van reddingswerkers. Bovendien kreeg het complex een dienstwoning plus lesgebouw.
Op 11 juni 1986 kwam er formeel een eind aan de BB. Inmiddels is de atoombunker weer volledig ingericht als commandopost voor de BB. Voor het eind van het jaar 2023 hoopt Bunkercomplex Park Overvoorde erkend te worden als Nationaal Erfgoed.
Verder lezen over WOII en de Koude Oorlog
- De youtubefilm ‘’Overvoorde, geheime afluisterpost in een bunker’’ maakt deel uit van het project Verhalen van Landgoederen en Buitenplaatsen in de Tweede Wereldoorlog.
- Sinds de Russische inval in Oekraïne steeg het bezoekersaantal aan Bunkercomplex Park Overvoorde fors. In 1986 ontdekte ik als pianiste van het Russische koor Ochizna (Vaderland) hoe de Russische ziel verwrongen raakte.
- 25 april 1945. Onder deze titel schreef historicus Jan Oord een lijvig boekwerk over een belangrijke dag tijdens de Tweede Wereldoorlog.
- Met Hollandia Netwerk waren we ook in Voorne aan Zee.
Wist je dat?
Wist je dat Rijswijk in 2021 werd uitgeroepen tot de groenste stad van Nederland? ‘’Inmiddels staat ze op de tweede plaats’’, stelde wethouder Werner van Damme van gemeente Rijswijk op 28 juni. ‘’De waardevolle groene levensader Landgoederenzone willen we versterken en beschermen.
Deze biedt niet alleen pracht maar ook een rijke cultuurhistorie. Deze is vooral zichtbaar in de cultuur van de buitenplaatsen. De Van Vredenburchweg speelt hierin een belangrijke rol. Een van de meest bijzondere cultuurhistorische plekken hierin is Bunkercomplex Park Overvoorde.’’
Zie voor meer informatie: de website van Museum Bescherming Bevolking.