Joseph Cuypers (1861-1949) overleed 75 jaar geleden op 20 januari 1949. Op 20 januari 2024 vond een herdenkingsbijeenkomst plaats in Joseph’s ‘’magnum opus’’. Dat is de sint Bavo Kathedraal van Haarlem. Dit vormde de aftrap van een nationaal ‘’Joseph Cuypersjaar.’’
Ondanks een ijskoude kathedraal genoten Peter en ik van de druk bezochte bijeenkomst. Deze opende geheel in de geest van Joseph Cuypers met een eenvoudige mis uit dankbaarheid.
Joseph Cuypers en de mis uit dankbaarheid
Plebaan Floris Bunschoten wees in zijn preek op het woord dankbaarheid. ‘’Dankbaar omdat er in mensen zulke rijke talenten aanwezig zijn. Deze leiden tot een allesovertreffende schoonheid en tot het ene, het ware, het goede. Tot inspiratie met steun van boven.’’
Bunschoten wees ook op het bidprentje van Joseph Cuypers. Diens honger naar al het schone vond hij in de religieuze kunst. Met liefde sprak hij over de bouw van de Sint Bavo.
Joseph Cuypers en het Nieuw Jeruzalem
De eenvoudige mis vond plaats aan het hoofdaltaar onder de door Cuypers ontworpen koepel. Met de bouw daarvan wees hij op het Nieuw Jeruzalem. Zoals Apocalyps 21: 2 luidt. ‘En ik zag de heilige stad, het nieuwe Jeruzalem, van God uit de hemel neerdalen. Ze was gekleed als een bruid die zich voor haar man heeft getooid.’’ ’
Gezongen door het kathedrale koor klonk aan het eind van de mis het Communio van Joseph’s neef Alphons Diepenbrock (1862-1921).
Stad Jeruzalem verheven
Hemels visioen van licht,
die uit stenen trillend leven
Hoog omhoog wordt opgericht
bruid door engelen omgeven
staande voor Gods aangezicht
Lofrede op Joseph Cuypers
Prof. Dr. Sible de Blaauw hield als voorzitter van de Stichting Cuyperiania een lofrede op Joseph Cuypers. De Blaauw wees op Joseph’s voorkeur voor:
– krachtige lijnen
– brede ruimtewerking.
– grote maar tegelijkertijd ingehouden vormen. ,
– subtiele regie van licht, kleur en glans.
Ook noemde hij diens eigenzinnigheid. ‘’Het tekende Joseph dat hij van het grondplan van een middeleeuwse kathedraal niet afweek. Maar in de bouw van de koepel ging hij zijn eigen wegen Hij ontworstelde zich steeds meer aan de neo-gotiek.’’
De Koepel
De Blaauw wees ook op het door bisschop Augustinus Callier en Jospeh Cuypers ontwikkelde symbolische programma. ‘’Dit was al in1898 verwoord door Calliers goede vriend priester Thompson. Want anders zou dit niet te bevatten zijn. Als kern is de kathedraal het mystieke lichaam van Christus en is bezield door Heiligmakende genade.
Onvoltooidheid wordt tot kracht in de binnenkant van de koepel. Deze kreeg nooit de voor haar bedachte mozaïeken. Met die leegte beantwoordt de koepel aan het beeld van het hemelse Jeruzalem. Daar zullen bij het genieten van waarheid en schoonheid geen beelden meer nodig zijn’’
Cuypersjaar 2024
De stichting Cuyperiania wil de bouwer van de Koepelkathedraal uit de schaduw trekken van zijn vader Pierre Cuypers (1827-1921). Deze ontwierp meer dan honderd kerken. Ook was hij de architect van het Rijksmuseum en het Centraal Station te Amsterdam. Samen werkten vader en zoon van 1892 tot 1912 aan de herbouw van kasteel Haarzuilen.
Cuyperiania plaatst dit jaar Joseph Cuypers in de schijnwerpers met digitale publicaties en lezingen. Ook komt er een restauratie van de enig bewaard gebleven maquette van Joseph Cuypers: de apsis van de Jacobskerk te Den Bosch. Het schaalmodel lag jarenlang in het depot van het Cuypershuis in Roermond.
Tijdens het herdenkingsjaar verschijnt onder meer een monografie van Gert van Kleef over de kerkgebouwen van Joseph Cuypers. Ook komt er een hertaling van ‘’De Kleine Republiek van Lodewijk van Deyssel’’. Auteur Jan Hartmann. Van Deyssel beschrijft hierin de roomse kostschool van Rolduc. Daar was Joseph Cuypers ouderejaars.
De bijeenkomst sloot af met een woordje van Pierre Cuypers. Hij wees als achterkleinzoon van Joseph Cuypers op het ontbreken van zijn beeltenis in de Koepel Kathedraal.
Daarom schonk hij vanuit het familie-archief een houtskoolportret van zijn overgrootvader aan de Stichting Cuyperania. Deze gaf het op haar beurt in bruikleen aan parochie-plebaan Floris Bunschoten. Deze nam het graag aan.
Meer over Joseph Cuypers
- Stichting Cuyperania en Vriendenkring KoepelKathedraal organiseerden samen de herdenkingsbijeenkomst c.q. aftrap van het Joseph Cuypersjaar.
- De koepel wordt uitgebreid beschreven in ‘’Symboliek in de St. Bavo Kathedraal’’ van Philip Weijers.
- Lees ook mijn recensie van ‘’Symboliek in de St. Bavo kathedraal’’
- Bezoek ook eens de Sint Bavo Kathedraal te Haarlem.
Wist je dat?
Wist je dat Joseph Cuypers ook de Effectenbeurs te Amsterdam ontwierp? Ook was hij de architect van vele kerken, onder andere in Dongen en in Beverwijk. Daarnaast ontwierp hij ziekenhuizen en villa’s plus de kathedraal te Miramar.
Zie voor meer informatie over Joseph Cuypers en het Cuypersjaar op de website van Cuyperiania.
Wat een prachtig mooi eerbetoon aan deze bijzondere architect J. Cuypers. Het is altijd weer genieten van zijn bijzondere werken. In Amsterdam was ik er meteen vol van. Steeds zag ik weer iets nieuws opduiken aan zijn pronkstukken en ben nu reuze benieuwd naar de kerk in Dongen, en ga eens kijken in Brabant, dat is echt nieuwe voor mij. Weer een bijzonder leuk artikel van Marianne Visser – van Klaarwater. Ik ben er blij mee, groet Riny X
Dag Riny,
Dank je wel Riny.
Er valt inderdaad veel te ontdekken in het werk van Joseph Cuypers.
Zoals dat ook blijkt uit het boek ”Symboliek van de kathedraal st. Bavo”
Na de bijeenkomst haalde ik uit de openbare bibliotheek het boek ”Getooid als een bruid”.
Het is een lijvig boekwerk maar heel mooi en interessant.
Lieve groet van Marianne
Mooi verslag, Marianne.
Dank je wel, Philip.
Het was ook een bijzonder mooie bijeenkomst.