Geloof en gemeenschapszin : bouwstenen voor naastenliefde

Geloof en gemeenschapszin doorbreken angst in spannende tijden en verbinden mensen. Zo bleek tijdens het symposium uit verhalen over geloofshelden. Het droeg als titel ‘’Waarom zouden we bang zijn?’’. Dit naar het gelijknamige boek over het leven van Bernard van Klaarwater. Hij was de broer van mijn vader  

Toegegeven, ik vond het wel superspannend. Zouden bekende personen willen spreken en kon ik een dagvoorzitter vinden? Het lukte. Ze rekenden zelfs geen reiskosten en gage. Daardoor kon ik de volledige opbrengsten schenken aan het project Oekraïne van Kerk in Nood.    

Geloof en gemeenschapszin: over helden

Gemma Crijns leidde als dagvoorzitter het symposium ‘’Waarom zouden we bang zijn?’’. Centraal stond het leven van geloofshelden. Ik vertelde over mijn oom en martelaar Bernard van Klaarwater (Baarn, 2 februari 1896 – Bismarckzee, 18 maart 1943).
Als Missionaris van het Heilig Hart kwam hij  in 1923 naar Manus. Daar kwam in 1913 een politiepost voor het handhaven van het verbod op kannibalisme en stammenstrijd. Door het voorleven van respect en andere christelijke waarden en normen kwamen de Papoea’s tot geloof.

Verdraagzaamheid en respect

Bernard liet een kerk bouwen door Papoea’s die elkaar vijandig gezind waren. Zo leerde ze elkaar kennen en verdragen. Dat leidde tot voortdurende gemeenschapszin en verbondenheid. Japanse bezetters folterden de gelovigen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Ook vernietigden ze kerken en andere gebouwen van de missie. Op 18 maart 1943 vermoordden ze Bernard en 49 mede- geestelijken. Dat gebeurde op torpedojager de Akikaze bij de plaats Kavieng.
De oorlog maakte fysiek gezien veel kapot. Toch raakte het volk niet verbitterd. Het geloof in de liefde van en voor God en mens overwon. Samen richtten ze zich op de toekomst en bouwden hun land weer op.

Geloof en gemeenschapszin: over moed

Het symposium richtte zich niet alleen op Bernard van Klaarwater. Peter Broeders (directeur van Kerk in Nood Nederland) sprak over geestelijken in door oorlog getroffen Oekraïne. Riny Reiken vertelde over het leven van haar vriendin Majoor Bosshardt.Diaken Rob Mascini belichtte geestelijken achter het toenmalige IJzeren Gordijn.
Gemma Crijns toonde zich onder de indruk van de levensverhalen. ‘’Vooral hun grote moed en wat die moed opleverde, raakte me. Ik noem het ”innerlijke grote moed’’ van binnenuit. Het lijkt niet waarschijnlijk dat alle mensen zoveel innerlijke moed hebben. Zelfs niet in ‘gewone’ levenssituaties waarin wij verkeren.’’    
De geloofshelden waren niet bang om openlijk uit te komen voor hun geloof. Zoals destijds achter het IJzeren Gordijn. ‘’Vanuit hun diepe geloofsbeleving waren ze ervan overtuigd dat de liefde voor God en mens zou overwinnen,’’ vertelde Rob Mascini

Paneldiscussie Symposium Waarom zouden we bang zijn?

Gemma Crijns leidde ook de paneldiscussie met als sprekers diaken Rob Mascini en Jacques Maes (voorzitter van Pro Petri Sede Antwerpen). Beiden lazen het boek ”Waarom zouden we bang zijn?”
Centraal stond de vraag: Kan het leven van Bernard en andere geloofshelden een bron van inspiratie zijn voor meer verbondenheid? Dit tegen alle intolerantie en haat in van onze huidige samenleving. Ligt hier soms een taak voor een missionaire kerk?

Geloof en gemeenschapszin: de parallel

Jacques Maes trok de parallel tussen mensen als Bernard van Klaarwater en de Pauselijke Zouaven. Als vrijwillige soldaten tussen 1860 en 1870 de pauselijke staat verdedigden. Zoals nu Pro Petri Sede steun geeft aan de opvolger van apostel Petrus, namelijk de paus.
‘’Zowel de missionarissen als de Zoeaven zetten hun leven op het spel voor God, geloof en kerk. Tegenwoordig is het moeilijk om je als christen /katholiek naar buiten toe te laten kennen’’, stelde Maes. ‘’Je wordt al gauw gediscrimineerd of uitgelachen.
Maar dat is nog wel iets anders dan je leven op het spel zetten. Alleszins met Pro Petri Sede blijven wij ons als christen/katholiek bekennen. Wat God alleszins van ons wil, is dat wij hier aanwezig, ook vandaag, ons leven stellen in zijn tegenwoordigheid.’’

Geloof en gemeenschapszin : Over de naar binnen gekeerde kerk

Paus Franciscus roept ons op om als kerk naar buiten te treden. Desondanks heeft de kerk zich naar binnen gekeerd. Niet alleen de nog gelovigen, maar ook de leiding van de kerk. Dat  wat ín de kerk gebeurt, lijkt belangrijker dan naar buiten treden.
‘’Waar halen we die moed vandaan?’’ vroeg Gemma Crijns tijdens de paneldiscussie. ‘’Moeten we daarin niet gestimuleerd en geholpen worden door de leiding? Waar blijven die woorden? In plaats daarvan worden kerken al te gemakkelijk gesloten en staan veel mensen in de kou.’’

Over geloof en gemeenschapszin: de missie van de kerk

Jacques Maes wees op de barmhartige Samaritaan. ‘’Als kerk moeten we in de eerste plaats naar buiten toe openstaan voor de noden van de minsten van onze naasten. De periferie om het woord van paus Franciscus te gebruiken. Als we dat niet doen, doen we niet wat God wil’’.
Rob Mascini las ook over Bernards pastorale werk buiten de kerkmuren. Zo deed hij onder andere ook aan ziekenzorg. Rob Mascini wees op de na 1945 veranderde mentaliteit van de kerk in Nederland.
‘’Na de oorlog nam de staat de zorg voor de noden over van de kerk. Dat leidde tot een mentale verandering. De kerk trok zich terug in zichzelf.
Nu kan de staat niet meer alle noden van de samenleving oplossen. Er wordt van de kerk een mentaliteitsverandering  verwacht. De kerk zou daarbij inspiratie kunnen geven. De zorg voor de samenleving ligt niet alleen bij gemeenten.’’

Kerk in rouw

Ook rouwcoach Paul Stolwijk mengde zich in de paneldiscussie. Als auteur van ”rouw verdient respect‘ stelde hij: ‘’De kerk is in rouw. Het maakt weemoedig als je beseft hoe mooi het vroeger was. Geloof en gemeenschapszin zijn niet meer zoals vroeger.“
Paul zingt in een koor van zijn parochie in Poeldijk. Regelmatig kijkt hij in de repetitieruimte naar de foto’s van koren en de kerk van vroeger. Dan overvalt hem een weemoedig gevoel.
‘’Dat verleden is door dalend kerkbezoek en vergrijzing van koorleden bijna voorbij. Vele vrijwilligers lopen op hun laatste benen’’. Volgens Paul belemmert de rouw het opstarten van een missionaire kerk. Ook hindert ze het doorgeven van christelijke humane waarden  aan de generaties na ons. 

Requiem voor Bernard van Klaarwater en andere martelaren

Het symposium over geloof en gemeenschapszin werd afgesloten met een requiem voor Bernard van Klaarwater en zijn mede-missionarissen. Hoofdcelebrant was bisschop Mgr. J.Hendriks. Volgens zijn eigen woorden las hij met veel interesse de biografie ‘’Waarom zouden we bang zijn?’’
Tijdens zijn preek ging hij daarop nader in. Daarmee beantwoordde hij de vraag: Kan het levensverhaal van Bernard van Klaarwater als voorbeeld dienen om groepen van verschillende komaf en religie met elkaar te verbinden?

Geloof en gemeenschapszin

Ondanks de in het verleden begane wreedheden bloeit de kerk. Hoe kon dat gebeuren? “Dat kwam door een po­si­tie­ve geest die gericht was op de toe­komst, op opbouw en op ge­meen­schap’’, stelde Hendriks. ‘’Het achter zich laten van een geest van wrok en vergel­ding om wat hen was aan­ge­daan.’’
Mijn biografie gaat ook over het heden van Papoea-Nieuw-Guinea. Hendriks wees op de huidige uit­daging om niet op te gaan in het seculiere denken, in een wereldse geest en het eigen belang.
‘’Dat is tenminste wat de mis­sio­na­rissen getuigen over de te­gen­woor­dige tijd in Papoea- Nieuw-Guinea. Maar er is daar een groot voor­deel en dat is: geloof en ge­meen­schapszin!’’

De dag na het symposium ‘’Waarom zouden we bang zijn?’’

Paul Stolwijk en anderen noemen het symposium geslaagd en inspirerend. ”Dat bleek tijdens de pauzes in het sfeervolle Fundament van de Joannes de Doperkerk. Daar was volop gelegenheid om te netwerken en ontstonden spontane gesprekken”, zegt Paul.
Mensen tonen zich ook geraakt door het verhaal van Riny Reiken. Zij was bijna dertig jaar lang eigenaresse van het Proeflokaal In de Olofspoort. Dit bevond zich aan het begin van de Amsterdamse Wallen. Haar verhaal maakte diepe indruk op mijn vriendin Marijke.
‘’Wanneer het Leger des Heils aan de overkant van haar lokaal speelde, dan opende ze de deuren van haar Proeflokaal. Dan zag ze tranen in de ogen van de stoere binken aan de bar. Ik denk dat dit nu niet meer zou gebeuren. De maatschappij is verhard geraakt,’’ zei Marijke.

Op zoek naar verbinding

Volgens Riny gebeurt het nog steeds. “Het Leger des Heils trekt zich niets aan van agressie”, zegt ze. “Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog ging het Leger gewoon door. Alleen is de sfeer door corona veranderd.
De mensen hebben nu meer behoefte aan saamhorigheid. Ze gaan de verharding van de maatschappij voelen. Ze zoeken naar verbinding. Alleen hebben ze weinig tijd voor elkaar. Ze kijken nogal veel op hun smartphone.’’

Korte info over het symposium ‘’’Waarom zouden we bang zijn?’’

• Zie voor de volledige preek van Mgr. J. Hendriks zijn blog Arsacal : waarom zouden we bang zijn? 
• Het Indonesische koor Maranatha begeleidde het requiem.
• Pro Petri Sede is een vereniging die steun wil verlenen aan de opvolger van apostel Petrus, namelijk de paus.
• Het symposium werd gehouden n.a.v. het boek ‘’Waarom zouden we bang zijn?’’ Dat is het levensverhaal van pater Bernard van Klaarwater (Baarn 2 februari 1896 – Bismarckzee 18 maart 1943). Ik, Marianne Visser van Klaarwater, ben een volle nicht van hem;
• Gemma Crijns nam in 2022 het initiatief tot het YouTube kanaal ‘’KerkWeg-TV. Dit toont de impact van kerksluitingen op het leven van parochianen.
• Peter Broeders is directeur van Kerk in Nood. De opbrengsten van het symposium gaan naar het project Oekraïne van Kerk in Nood; https://kerkinnood.nl/dossiers/oekraine/
• Diaken Rob Mascini schreef het boek ‘’Nog is het licht in de kerk niet gedoofd’’. Hiermee voert hij een pleidooivoor open kerken;
• Riny Reiken schreef kleurrijke verhalen over haar belevenissen als eigenaresse van Proeflokaal In de Olofspoort. Zij doet dit onder de noemer Hartje Mokum.
• Paul Stolwijk is geestelijk werker en rouwcoach voor o.a. rouwverwerking. Hij schreef het boek ‘’Rouw verdient respect.’’
• Op 16 november 2016 schonk ik mijn boek Omzien naar elkaar aan paus Franciscus persoonlijk.
• Nar aanleing van dit symposium ben ik gevraagd om toe te treden tot het bestuur van Pro Petri Sede. Deze vereniging vindt haar oorsprong in de historie van de Zouaven.

Wist je dat?

Wist je dat? Ik schenk mijn boek ‘’Waarom zouden we bang zijn?’’ op 27 september aan paus Franciscus persoonlijk. Dit dankzij een aanbeveling van Mgr. J. Hendriks. Ik wil de paus vragen om Bernard van Klaarwater zalig te verklaren. Daarmee hoop ik dat de op 18 maart 1943 door Japanners begane moord op 50 geestelijken een plaats krijgt op de liturgische kalender.

De Jannes de Doperkerk is een inspiratievolle missionaire kerk met ongeveer driehonderd vrijwilligers. Er vinden verschillende activiteiten plaats. Kijk voor meer info op de website van de Joannes de Doperkerk Hoofddorp.