‘’Waarom zouden we bang zijn?’’ verhaalt over mijn zoektocht naar pater Bernard van Klaarwater uit Baarn. Hij was de broer van mijn vader. Van 1939 – 1981 leefde mijn familie in onzekerheid over zijn lot. In 2020 begon ik mijn queeste. Deze voerde vanuit Baarn naar Duitsland en de Bismarck Archipel. Dat is een eilandengroep ruim vierduizend kilometer ten oosten van Nederlands-Indië.   

Nog herinner ik me het portret van mijn oom in de huiskamer van mijn tantes Clasien en Mieke. Om de foto wikkelden ze klimop als symbool van eeuwig leven. Na jaren van martelende onzekerheid berustten ze in zijn lot.

Waarom zouden we bang zijn? Vervlogen hoop

Wellicht hoopten de tantes en mijn vader plus de andere familieleden toch nog op een teken van leven. Dat kwam er niet evenmin als een bericht over zijn dood. We kregen pas zekerheid toen priesterjournalist Ralph Wiltgen ons in 1981 zijn boek stuurde. De hoop raakte vervlogen.
Het boek droeg de titel ‘’Aposteltod in Neu Guinea’’. Het beschreef de moord op bisschop Lörks en zijn metgezellen. Op de dodenlijst van zestig personen stond ook de naam van mijn oom samen met 49 andere geestelijken.
Verder vermeldde deze lijst zeven volwassenen en drie kinderen. Binnen drie uur waren ze stuk voor stuk doodgeschoten door Japanners. De kinderen waren levend in de Bismarckzee geworpen.

Waarom zouden we bang zijn? Het niet willen weten

Het boek verscheen al in 1966 bij de Steyer Verlag st Augustin. Het betrof de vertaling van een in 1964 in Amerika verschenen boek. Waarom wist mijn familie dat pas in 1981? Dat zal voor mij altijd een raadsel blijven. Ralph Wiltgen overleed in 2007. Aan hem kan ik het niet meer vragen.
Vast staat dat het boek mij meteen tegenstond. Ik wilde er niets van weten en nam het slechts ter kennisneming aan. Ik had pas verkering met Roel (1946-2008) en was stapelverliefd. Weet je, als klein kind kroop ik bij het zien van een enge t.v. film onder tafel. Verder hield ik niet van ‘’zieltjes winnen’’.  En met de kerk hadden we niet zo veel

Waarom zouden we bang zijn? De confrontatie

En toch verdween mijn oom nooit uit mijn gedachten. Ik wees op hem in 2016 tijdens de opening van de door mij georganiseerde maand van barmhartigheid. Tot de gasten behoorde ook nuntius Aldo Cavalli. Hij is de ambassadeur van het Vaticaan.   
Ook noemde ik Bernard tijdens de presentatie van mijn boek ‘’Het geloof van Oranje’’ (U2pi 2015). Hierbij was ook dominee Carel ter Linde. Op 2 juni 2002 zegende hij het huwelijk in van koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Nu wees ik hem op mijn oom Bernard.   
Af en toe overwoog ik om een boek over Bernard te gaan schrijven. Ik deed het niet uit angst voor de confrontatie. Wilde ik een goed boek schrijven dan moest ik me inleven in zijn persoon. Ik moest zijn pijn ondergaan. Van te voren wist ik al dat dit voor mij zou leiden tot slapeloze nachten.

Vooroordelen

Trouwens, zat er wel iemand te wachten op een biografie over een missionaris? Missie was niet meer van deze tijd. Vooral het zieligheidsaspect van heidense natuurvolkeren wekt wrevel op. Verder rust er bij veel uitgevers een taboe op boeken met een christelijke inslag. Waar begon ik aan?
Toch voelde ik me in 2020 geroepen om dit boek te gaan schrijven. Een grote bron van informatie was een boodschappentas vol brieven van mijn oom aan de familie. De tantes hadden deze al die jaren als een kostbare schat bewaard. Nu schonk mijn neef Freek van Klaarwater deze papieren erfenis aan mij.

Niet zielig

Ik pakte een willekeurige brief. Bernard schreef hem op 2 maart 1925 aan de missie op Bali. Hierin rekende hij af met het zieligheidsaspect van de heidenen. Bernard noemde dat ‘een dwaze gedachte. Het is niet moeilijk om hen te respecteren en als je gelijke te behandelen.’ (uit: Waarom zouden we bang zijn?)Bernard keerde na een verlof in Baarn terug naar de missie. Tijdens deze reis ergerde hij zich in de Afrikaanse havenplaats Takoradi aan missiezusters. Zij noemden de zwarte havenarbeiders heerlijk naïef. 
In zijn brief van 18 februari 1935 schreef Bernard daarover ‘Het is toch eigenaardig dat zoveel blanken nog iedere zwarte voor een primitief aanzien. En dat terwijl ze in verstand en ontwikkeling voor de blanke niet onder hoeven te doen.’

Over ‘’Waarom zouden we bang zijn? Missie naar de Bismarck Archipel.’’

• Waarom zouden we bang zijn vertelt het levensverhaal van pater Bernard van Klaarwater. Vanaf zijn geboorte tot en met zijn dood. Uitgeverij Gopher ISBN 9 789499 230989.
• Het boek verhaalt zowel over de missie sinds 1844/1881 als over het geloofsleven van de Papoea’s. Elke stam had zijn eigen goden. De kolonisatie begon met de oplichter Marquis de Ray.
• Van historisch belang is het verslag over de Tweede Wereldoorlog. Zowel voor wat betreft het verloop als de geloofsvervolging in de Bismarck Archipel. Hitler en keizer Hirohito van Japan eisten beiden alleenheerschappij. En dat terwijl de katholieken luisterden naar de paus. Dat leidde in beide landen tot geloofsvervolging.
• Het boek eindigt met de actuele situatie van Papoea-Nieuw-Guinea. De Papoea’s herdenken pater Bernard van Klaarwater en hun andere missionarissen. 
• Op uitnodiging van burgemeester Gregor Rensen bezocht ik in 2019 de Nationale bedevaartsdag in Brielle. Dit gaf mij de moed voor ”Waarom zouden we bang zijn?”
• Piet van Dijk van het Algemeen Dagblad las het proefboek. ”Ik heb het boek in één adem uitgelezen. Heel boeiend om zo een onbekende wereld (Baarn, de familie Van Klaarwater, de katholieke wereld en de Bismarck Eilanden, de jaren 20-40) in te stappen. Het boek is meeslepend geschreven, vind ik. Het lettertype en de bladspiegel/regelafstand vind ik ook prettig om te lezen, maar het gaat natuurlijk vooral over het verhaal. Er gebeurt van alles in het boek en omdat zich dat in een andere wereld afspeelt, blijf je geboeid lezen”, schreef Piet van Dijk aan mij.
• Ik heb gekozen voor uitgeverij Gopher wegens de kwaliteit van hun drukwerk. Ook hebben ze drie correctierondes. Verder zorgen ze voor een goed marketingplan. Ook mijn volgende boek zal ik door hen laten uitgeven.
• Klaas Wilting presenteerde op13 september 2022 de boeklancering van ”Waarom zouden we bang zijn?”

Wist je dat?

Wist je dat mijn familie kennis nam van de moord op Bernard van Klaarwater dankzij mijn echtgenoot Roel Visser (1946-2008). Hij las in de media een oproep aan Nederlandse familieleden van missionarissen die dienden in Papoea-Nieuw-Guinea. Vandaar dat het boek verschijnt op 13 september. Op die dag zou Roel 76 jaar geworden zijn.

Het boek is te koop bij de plaatselijke boekhandel. Kijk voor meer informatie en online bestellen op de boekenpagina van Waarom zouden we bang zijn?