Polarisatie en omzien naar elkaar

In het platform Vrijheid in Verbondenheid werken religieuze en levensbeschouwelijke stromingen met elkaar samen. Op 29 januari 2024 hield ze het symposium ”Omzien naar elkaar in tijden van polarisatie.’’  Eregast was prinses Beatrix.

In deze tijd mag je niet alles meer zomaar zeggen. Je krijgt al snel een etiket opgeplakt. Plaatsen ze je in het verdomhoekje. Dat is polarisatie. Hoe blijf je in zo’n samenleving bij elkaar betrokken? Deze vraag was het thema van het symposium Omzien naar elkaar in tijden van Polarisatie.

Prinses Beatrix, eregast van symposium

Prinses Beatrix was deze avond eregast. Even ging het mis. De muziek voor het door alle aanwezigen gezongen Wilhelmus zette te laat in. De prinses was al gaan zitten. Ze moest er een beetje om lachen. Daarna volgde een boeiende avond.
Prinses Beatrix onderstreepte met haar komst de verbindende rol van het koningschap. De polarisatie raakt haar. Zoals ook veel anderen bleek uit de bijna volle zaal van theater Tivoli te Utrecht.

Polarisatie leidt tot ideeënstrijd

Voorzitter Bikram Lalbahadoersing wees in zijn openingswoord op het gevaar van polarisatie. ‘’Uiteraard hebben we allen recht op een eigen mening. Het te veel op de spit drijven verdeelt de gemeenschap.  
Er is dan sprake van dreiging tot conflicten tussen groepen of segregatie. Ook verdwijnt de ruimte voor genuanceerde meningen. We komen dan in een ideeënstrijd terecht.’’

Lot van Hooydonk, loco-burgemeester van Utrecht

‘’Ook als je het niet met elkaar eens bent, moet je zoeken naar verbinding’’, stelde Utrechts locoburgemeester Lot van Hooydonk; ‘’Je moet altijd een manier zien te vinden om samen te leven.’’
In har lezing wees Van Hooydonk op de steun van haar gemeente aan verbindende initiatieven. Dit over grenzen van afkomst, religie en cultuur heen. Dat doen ze onder meer door debatten en projecten te organiseren voor alle burgers.  Utrecht staat als stad qua verbondenheid in Nederland op de derde plaats.

Polarisatie: de rol van kerken en geestelijke stromingen

Prof. Dr Hans Boutellier (hoogleraar Polarisatie en Veerkracht) wees op een bezielde samenleving. ‘’ Deze geeft aan anderen het recht van spreken. Zij staat voor geven, ontvangen, doorgeven, teruggeven.
Maar raakt verdrongen door het willen bewijzen van het eigen gelijk. Dat leidt tot vijandschap. Als dit wordt omgezet in actie of groepen dan ontstaat vijandigheid. Kerken en geestelijke stromingen spreken een andere taal.’‘

Verdrongen uit het publieke domein

Boutellier wees op de taal van bezieling. ”Deze is nodig om de rechtsstaat te kunnen begrijpen. Het is de taal van het hoger belang, hoop en liefde. Die taal is verdrongen uit het publieke domein.
Boutellier noemde ook het belang van meer naar buiten treden. ”Levensbeschouwingen moeten zich meer laten horen als zingevend medicijn tegen polarisatie. Tegenstellingen verzachten door in gesprek met elkaar het gemeenschappelijke belang van de rechtstaat te erkennen.’’

Hindoes van dansschool Natya Sudha

Een groep Hindoes van dansschool Natya Sudha wees op de betekenis van de Vasudhaiva Kutumbakam Deze ziet de wereld als ėėn grote familie. Het collectieve welzijn krijgt daarbij voorrang boven individuele of gezinsbelangen.
Dit spoort aan tot nadenken over het welzijn van anderen. Ook bevordert het de mondiale solidariteit en verantwoordelijkheid. Dat speelt vooral bij het aanpakken van cruciale kwesties zoals vrede en tolerantie voor verschillen.

Het verdeeld zijn van de menselijke taal

Anne-Maria van Hilst zorgde voor de  Joodse bijdrage. Ze las een gedicht voor van Hayim Nahman Balik (1873-1934). Hij wordt beschouwd als de belangrijkste dichter van de Hebreeuwse renaissance.
Balik wijst op het verdeeld zijn van de menselijk taal. Ze is gebouwd op elkaars vernietiging. De ene is een interne taal en betreft de eenzaamheid van de ziel. De andere is de taal van de logica.
Van Hilst presenteerde zijn gedicht ”Licht moet je in jezelf zoeken!.” ‘’Het is moeilijk om deze vlam in jezelf te vinden. Waar is de vlam in mijn hart? Je voelt de pijn. Wat kan jij doen?’’ stelde Balik.

Boeddhisme en Islam

De Chinese groep Real time leverde een artistieke bijdrage met de hartsoetra. Dit is een bekend geschrift over de leegte (sunyata) in het Mahayana-boeddhisme. Ze stamt uit  ongeveer 600 na Christus. Ze wijst onder meer op de waarden van liefde en wijsheid maar ook van aardse bescheidenheid.
Islamitisch geestelijk verzorger Mucalit Batman en fluitist Lofti Lakhlifi gaven een voordracht vol compassie. “Vrede zij met u, moge Allah uw eer verheugen en Zijn genade en vreugde over u laten voortduren.”

Iraanse vluchteling Sahond Sahebdivani

De Iraanse vluchteling en humanist Sahond Sahebdivani vertelde het verhaal ‘Ik ook van jou.’’ Dit verhaalde over zijn vader. Deze koos destijds voor Nederland vanwege een brug waarop hij een elkaar kussende jongen en meisje. “Ze kusten elkaar zonder dat ze bang hoefden te zijn.”
De eerste woorden van dit verhaal vol compassie boeiden mij meteen. Zijn vader was een Iraanse revolutionair. Samen met zijn ouders vluchtte hij als driejarig naar Nederland. ‘’Het land waar een ieder kan zijn wie hij wil zijn.’

Koemi: sprankelend slot van symposium over polarisatie

De bijeenkomst ‘’Omzien in tijden van polarisatie’’ sloot af met een optreden van Koemie-jongeren. Zij brachten het lied ‘’We gaan de velden op’’ uit hun musical Ruth. In het Bijbelboek ‘’Ruth’’ vluchtten Ruth en Naomi samen naar een ander land. Ruth  zet de stap om de verbinding aan te gaan met een nieuw volk en een nieuwe God. Het lied laat de vrijheid zien waarmee je de keuze kunt maken om verbonden te zijn met een ander.

Artistieke bijdragen aan het symposium over polarisatie kwamen van:

• Dansschool Natya Sudha
• Anna-Maria van Hilst, ZZP’er in interreligieuze dialoog;
• Chinese groep Real Time
• Moslims Mucahit Batman en fluitist Lofti Lakhlifi
• Iraanse humanist Sahond Sahebdivani behoort tot de beste storyteller van Nederland. Ook is hij muzikant. Daarnaast nam hij het initiatief tot cultureel centrum de Mezrab.
• De christelijke groep Koemi-jongeren (voorheen Kisi)
• Het door mij geschreven boek ”Het geloof van Oranje” verscheen in 2015 bij uitgeverij U2pi. De ondertitel luidt: vrijheid, verbondenheid, tolerantie. Met illustraties van de bekende Arubaanse portrettist Gustave Nouel.
• Met als inspiratiebron de kersttoespraak 2023 van Koning Willem-Alexander organiseer ik in oktober 2024 een symposium over vrede. Dit doe ik vanuit mijn functie als bestuurslid van Pro Petri Sede.

Wist je dat?

Wist je dat het platform In Vrijheid Verbonden zich voor het eerst presenteerde op 30 april 2005? Dat was tijdens het zilveren regeringsjubileum van koningin Beatrix. Door bezinning en ontmoeting proberen ze de tolerantie uit te bouwen en te verdiepen.

Zie voor informatie de website van In Vrijheid Verbonden.