Kronkels van kunstenaars fascineren museum-en kunstkenner Bert Voskuil. Na het succes van zijn boek  ‘’Verfstreken (2019) volgde in juli 2023 ‘’Rare Kwasten’’. In beide boeken geeft Voskuil een rondleiding langs de beste verhalen uit de kunstgeschiedenis. Het boek is onder andere te koop bij de verkopers van Het Straatjournaal.

Seif Maulid uit Tanzania staat elke week bij de Albert Heyn in Schalkwijk. Hij verkoopt daar het Straatjournaal en is altijd goedgehumeurd. Ook wanneer het leven hem tegenzit.
‘’Het komt goed’’, verzekert hij mij dan. Met Kerst gaf hij mij een kaartje. ’’Dankzij uw aandacht ben ik weer een stapje verder’’, las ik. Nu wees hij mij op een boekje vol kronkels van kunstenaars met als titel: “Rare kwasten“.

Kronkels van kunstenaars doen me schaterlachen

Ik kocht uiteraard het boek.  Eenmaal thuis begon ik met lezen. Het eerste hoofdstuk met als titel’ ’Gek of geniaal?’’ klonk uitdagend. Auteur Bert Voskuil vergelijkt zichzelf daarin met een visser aan een vijver vol bizarre en humoristische verhalen. Sommige lijken uiterst onwaarschijnlijk maar zijn toch echt gebeurd.
De fragmentarisch beschreven verhalen doen me schaterlachen.  Zoals het verhaal over de grote liefde van de Engelse schilder Francis Bacon. Dat was geen edele jonkheer maar een heuse dief.
Hij wilde bij Bacon inbreken maar viel door het raam van zijn atelier. Bacon beloofde de politie niet te bellen. Alleen moest de knappe inbreker dan wel met hem naar bed gaan.     

Kronkels van kunstenaars verwonderen

Sommige verhalen in ‘’Rare kwasten’’ verbazen me. Sommige dwingen respect af. Neem bijvoorbeeld Rembrandt. Hij kampte in zijn latere jaren met een lui oog. Dat maakte zijn latere schilderijen meer impressionistisch. Ondanks zijn slechte zicht bleef hij schilderen.
Edgar Degas raakte aan een oog blind. In het andere had hij nog tien procent gezichtsvermogen. Toch maakte hij juist toen zijn mooiste schilderijen.
Sommige kronkels lijken te mooi om waar te zijn. Zoals het verhaal van de meesteroplichter Wolfgang Beltracchi. Hij kopieerde hij met zijn penseel het doek ‘’Portret van een dame met hoed’’ van Kees van Dongen. Het werd voor bijna vier miljoen verkocht aan kunstverzamelaar Willem Cordia.

Schilderstad Haarlem

‘’Rare kwasten’’ is als een schatkamer vol kronkels. Voskuil vindt ze Nederland en soms daarbuiten. Ook ontdekte hij hen in Haarlem. Dat is zowel de stad van Frans Hals als van Geertgen tot Sint Jans en van nog veel meer schilders. Ze staan niet alleen vermeld in het hoofdstuk ‘’De schilderstad Haarlem’’ maar ook verder verspreid in het boek.
Zo kreeg de Haarlemse kunsthandelaar Willem de Winter een eigen hoofdstuk. Hij wees in 2015  op de droom van elke kunsthandelaar om een onbekend meesterwerk te ontdekken. Zoals een Van Gogh  of liever nog een Mondriaan. Over het wel of niet daarin slagen lees ik in een van de laatste hoofdstukken.

Rare kwasten die ontroeren

Sommige kronkels in ‘’Rare kwasten’’ ontroeren me. Zoals op de 191^e pagina van het 216 bladzijden tellende boekwerk.  Bert Voskuil beschrijft daar de tragedie van Cecilia Gimėnez. Het afbladderen van de Christus fresco op haar kerk in het Spaanse plaatsje Borja kon ze niet verkroppen.
Ze pakte haar penselen en begon aan de restauratie. Zelf was ze enthousiast over het resultaat maar het kerkbestuur was dat allerminst. Ze hadden er geen goed woord voor over. Al snel kreeg het gerestaureerde hoofd van Christus de bijnaam ”De aap van Borja.”
Intussen gingen de afbeeldingen op internet viraal. Massaal stroomden de toeristen toe om het werk te zien. Nog steeds spekt dat de kas van de parochie. Cecelia zelf ontvangt niets daarvan. 
De laatste kronkel betreft Philip Akkerman. Hij schilderde maar liefst meer dan tienduizend zelfportretten. In 2020 schreef hij daarover: ‘’Het doel van het bestaan is het maken van een zelfportret.’’  Met deze zin eindigt Voskuil zijn uiterst boeiende maar soms duizelingwekkende boek ‘’Rare kwasten.’’

Tips voor een museumbezoek uit ‘’Rare Kwasten’’

• Het Rembrandthuis in Amsterdam is de enige plek waar je ontdekt hoe Rembrandt leefde.
• Kunstenaarskolonie Katwijk herleeft tijdens het evenement schilderen en plein air ofwel in de openlucht. Vanaf 1 juli t/m 24 september https://www.schilderenaanzee.nl/
• In cultuurstad Haarlem vindt je niet alleen het Frans Hals Museum maar ook veel ateliers. Doen: de Haarlemse kunstlijn op 4 en 5 november en op 11 en 12 november.
• Het Edams Museum toont schilderstukken van bijzondere bewoners van deze kaasstad. Zoals de langste vrouw ter wereld (2,53 m.), de kleinste man ter wereld (76 cm) en de dikste waarde (450 pond).
• Tip:bezoek ook eens Museum de Zwarte Tulp in Lisse.

Wist je dat?

Wist je dat Bert Voskuil de grootvader is van Olivier Voskuil? Olivier maakt al enkele jaren mooie tekeningen voor het Haarlems Straatjournaal. Zelf was Bert voorzitter van het Haarlems Straatjournaal. Hij raakte vooral bekend als misdaadverslaggever en werkte onder andere samen met Peter R. de Vries. Ook sprak hij veel bekende criminelen.