Menselijke waarden: kompas naar meer liefdevolle verbondenheid

Menselijke waarden naar het voorbeeld van Christus zaten vroeger verankerd in het collectief bewustzijn. Nu is zelfs het respect tegenover gezagsdragers en hulpverleners sterk gedaald. Ook verdragen we elkaar steeds minder en staat het eigen ego te vaak voorop. Met mijn biografie en lezingen over pater Bernard van Klaarwater stem ik tot nadenken.

De presentatie ‘’Waarom zouden we bang zijn?’’ vertelt het levensverhaal van Bernard van Klaarwater (Baarn, 2 februari 1896 – Bismarckzee 18 maart 1943). Hij was een Missionaris van het Heilig Hart. In 1923 werd hij pastoor op het eiland Manus. Tien jaar eerder kwam daar een politiepost voor het handhaven van het verbod op kannibalisme en stammenstrijd.

Menselijke waarden: moed

In 1923 was Manus nog steeds het gevaarlijkste eiland van de Bismarck Archipel. Zo slingerde een Papoea notabene tijdens een mis een bijl naar het hoofd van missionaris Karl Borchardt.
Deze raakte het hoofd van een broeder die ter plekke doodbloedde. Dit werd Missionaris August Kleintischen te veel. In 1905 had hij in Sint Paul op het eiland New Brittain tien geestelijken begraven. Deze waren vermoord door de Papoeastam Bainingers.
Na de aanslag op Manus wilde August zo snel mogelijk terug naar Duitsland. Bisschop Couppé wees mijn oom Bernard aan als zijn opvolger. De broer van mijn vader was bescheiden en een mensenmens. Ook deinsde hij niet terug voor gevaar.     

Menselijke waarden: respect

Missie- en zendelingswerk worden tegenwoordig niet zelden vereenzelvigd met  kolonialisme en imperialisme. Kerk en macht gingen en gaan  helaas ook vaak samen. Daarvan wilde mijn oom en velen met hem niets weten.
Bernard toonde vooral respect voor de Papoea’s. Daarbij nam hij afstand van de gedachte dat de heidenen zielig zouden zijn. Zo blijkt uit een brief van Bernard van Klaarwater op 2 februari 1925 aan de katholieke missie op Bali.
Hij stelde: ’Wanneer we in de missie komen dan zien we met grenzeloos medelijden op onze broeders. We achten ons ver boven hen verheven. We geloven nauwelijks dat ze ook mensen zijn zoals wij. Het is van het uiterste belang om niet met deze dwaze gedachte naar de missie te komen. Zo moeilijk is het niet om hen te zien als onze gelijke.’’

Verdraagzaamheid

Bernard bouwde in Bundralis een kerk. Dat deed hij niet alleen maar met Papoea’s van verschillende stammen. Daarmee nam hij een groot risico want eerder bestreden ze elkaar. Door met elkaar samen te werken leerden ze nu elkaar kennen.
Er ontstond verdraagzaamheid, respect en compassie. Er kwam vrede. Eigenlijk zou Bernard postuum de Wereldprijs voor Vrede toegekend moeten krijgen. Totdat de in 1939 de Aziatische Tweede Wereldoorlog uitbrak.
Op wrede wijze wilden de Japanners het geloof uitroeien. Dat leidde tot geloofsvervolging en moord. Op 18 maart 1943 werd Bernard samen met 49 andere geestelijken vermoord aan boord van torpedojager Akikaze.

Vertrouwen op God

Op 28 februari 1939 schreef Bernard zijn laatste door de familie ontvangen brief.  ‘’De kanakken zijn nog niet rijp voor een geloofsvervolging. Wanneer de Genade geen uitzonderlijke werking zou hebben, dan kan men verwachten dat al het werk met een slag in duigen zou vallen.
Zeker, waar we nog heel aan het begin staan, zoals hier op Manus. De kannibalennatuur zit er bij de lui nog diep in en er is niet veel voor nodig om heel de wilde natuur weer te doen opleven.
Maar die zorgen kunnen we gerust aan O.L. Heer overlaten. Het geeft een veilig gevoel te weten dat hij het bestuur van de wereld niet uit handen geeft, en dat ook wanneer alles in de wereld daarop wijst of er onderdoor schijnt te gaan Hij alles ten goede keert.’’

Menselijke waarden als kompas naar een mooiere wereld

• Menselijke waarden staan centraal in mijn PowerPointPresentatie ‘’Waarom zouden we bang zijn?’’ Op 3 april 2023 hield ik een presentatie voor Grootseminarie in Heilo. Lees de impressie van Monseigneur Hendriks over de lezing ”Waarom zouden we bang zijn?”
• Menselijke waarden raken steeds meer verloederd. Gregor Rensen (voormalig burgemeester van Brielle) en Theo te Wierik (provinciaal overste Missionarissen van het Heilig Hart) lazen mijn boek. Zie de visie van Gregor Rensen en Theo te Wierik msc over ”Waarom zouden we bang zijn?”  
• Op 13 september 2022 publiceerdeuitgeverij Gopher ‘’Waarom zouden we bang zijn?’’ Dit boek plaatst het levensverhaal van Bernard van Klaarwater binnen de context van missie en kerk in Papoea-Nieuw-Guinea vanaf 1844 tot en met heden. Lees de lovende recensies van de biografie van Bernard van Klaarwater.
• Recensie ”Waarom zouden we bang zijn?” van Peter Broeders, directeur van Kerk in Nood.

Wist je dat?

Wist je dat ik in de Bedevaartskerk van Gorcum op 16 september 2023 een symposium organiseer? Dit gaat over belang van het voorleven van menselijke waarden zoals aangetoond door martelaren. Vanaf de martelaren van Gorcum en Titus Brandsma plus Bernard van Klaarwater tot en met nu. Met als sprekers Gregor Rensen (voormalig burgemeester van Brielle en nu waarnemend burgemeester van Maassluis), ikzelf, prof.dr. Inigo Bocken (auteur biografie Titus Brandsma) en Peter Broeders (directeur van Kerk in Nood). Dit wordt een benefiet voor het project Oekraine van Kerk in Nood. 

Met mijn boek ‘’Waarom zouden we bang zijn?’’ en lezingen wijs ik op de veerkracht van het geloof en het belang van menselijke waarden. Dankzij pater Bernard van Klaarwater (Baarn 2 februari 1896 – Bismarckzee 18 maart 1943) en andere geestelijken leeft het geloof in  Papoea-Nieuw-Guinea volop. Dit ondanks wrede vervolgingen tijdens de Tweede Wereldoorlog en een historie van kannibalisme en stammenstrijd.
Neem voor meer informatie contact op met Marianne Visser van Klaarwater, tel.023 8447155 en e-mail visser.van.klaarwater@gmail.com