‘’Waarom zouden we bang zijn?’’ verhaalt over mijn zoektocht naar pater Bernard van Klaarwater uit Baarn. Hij was de broer van mijn vader. Van 1939 – 1981 leefde mijn familie in onzekerheid over zijn lot. In 2020 begon ik mijn queeste. Deze voerde vanuit Baarn naar Duitsland en de Bismarck Archipel. Dat is een eilandengroep ruim vierduizend kilometer ten oosten van Nederlands-Indië.
Nog herinner ik me het portret van mijn oom in de huiskamer van mijn tantes Clasien en Mieke. Om de foto wikkelden ze klimop als symbool van eeuwig leven. Na jaren van martelende onzekerheid berustten ze in zijn lot.
Wellicht hoopten de tantes en mijn vader plus de andere familieleden toch nog op een teken van leven. Dat kwam er niet evenmin als een bericht over zijn dood. We kregen pas zekerheid toen priesterjournalist Ralph Wiltgen ons in 1981 zijn boek stuurde. De hoop raakte vervlogen.
Het boek droeg de titel ‘’Aposteltod in Neu Guinea’’. Het beschreef de moord op bisschop Lörks en zijn metgezellen. Op de dodenlijst van zestig personen stond ook de naam van mijn oom samen met 49 andere geestelijken.
Verder vermeldde deze lijst zeven volwassenen en drie kinderen. Binnen drie uur waren ze stuk voor stuk doodgeschoten door Japanners. De kinderen waren levend in de Bismarckzee geworpen.
Het boek verscheen al in 1966 bij de Steyer Verlag st Augustin. Het betrof de vertaling van een in 1964 in Amerika verschenen boek. Waarom wist mijn familie dat pas in 1981? Dat zal voor mij altijd een raadsel blijven. Ralph Wiltgen overleed in 2007. Aan hem kan ik het niet meer vragen.
Vast staat dat het boek mij meteen tegenstond. Ik wilde er niets van weten en nam het slechts ter kennisneming aan. Ik had pas verkering met Roel (1946-2008) en was stapelverliefd. Weet je, als klein kind kroop ik bij het zien van een enge t.v. film onder tafel. Verder hield ik niet van ‘’zieltjes winnen’’. En met de kerk hadden we niet zo veel
En toch verdween mijn oom nooit uit mijn gedachten. Ik wees op hem in 2016 tijdens de opening van de door mij georganiseerde maand van barmhartigheid. Tot de gasten behoorde ook nuntius Aldo Cavalli. Hij is de ambassadeur van het Vaticaan.
Ook noemde ik Bernard tijdens de presentatie van mijn boek ‘’Het geloof van Oranje’’ (U2pi 2015). Hierbij was ook dominee Carel ter Linde. Op 2 juni 2002 zegende hij het huwelijk in van koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Nu wees ik hem op mijn oom Bernard.
Af en toe overwoog ik om een boek over Bernard te gaan schrijven. Ik deed het niet uit angst voor de confrontatie. Wilde ik een goed boek schrijven dan moest ik me inleven in zijn persoon. Ik moest zijn pijn ondergaan. Van te voren wist ik al dat dit voor mij zou leiden tot slapeloze nachten.
Trouwens, zat er wel iemand te wachten op een biografie over een missionaris? Missie was niet meer van deze tijd. Vooral het zieligheidsaspect van heidense natuurvolkeren wekt wrevel op. Verder rust er bij veel uitgevers een taboe op boeken met een christelijke inslag. Waar begon ik aan?
Toch voelde ik me in 2020 geroepen om dit boek te gaan schrijven. Een grote bron van informatie was een boodschappentas vol brieven van mijn oom aan de familie. De tantes hadden deze al die jaren als een kostbare schat bewaard. Nu schonk mijn neef Freek van Klaarwater deze papieren erfenis aan mij.
Ik pakte een willekeurige brief. Bernard schreef hem op 2 maart 1925 aan de missie op Bali. Hierin rekende hij af met het zieligheidsaspect van de heidenen. Bernard noemde dat ‘een dwaze gedachte. Het is niet moeilijk om hen te respecteren en als je gelijke te behandelen.’ (uit: Waarom zouden we bang zijn?)Bernard keerde na een verlof in Baarn terug naar de missie. Tijdens deze reis ergerde hij zich in de Afrikaanse havenplaats Takoradi aan missiezusters. Zij noemden de zwarte havenarbeiders heerlijk naïef.
In zijn brief van 18 februari 1935 schreef Bernard daarover ‘Het is toch eigenaardig dat zoveel blanken nog iedere zwarte voor een primitief aanzien. En dat terwijl ze in verstand en ontwikkeling voor de blanke niet onder hoeven te doen.’
Wist je dat mijn familie kennis nam van de moord op Bernard van Klaarwater dankzij mijn echtgenoot Roel Visser (1946-2008). Hij las in de media een oproep aan Nederlandse familieleden van missionarissen die dienden in Papoea-Nieuw-Guinea. Vandaar dat het boek verschijnt op 13 september. Op die dag zou Roel 76 jaar geworden zijn.
Het boek is te koop bij de plaatselijke boekhandel. Kijk voor meer informatie en online bestellen op de boekenpagina van Waarom zouden we bang zijn?
Klaus Kenneth overleefde zijn eenzaamheid met zijn gitaar en meisjes totdat hij God vond Klaus…
200 jaar KNRM, expositie Redders op Zee, Katwijks Museum De KNRM (Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij)…
Rouwverwerking, lezing van rouwcoach Paul Stolwijk voor Bij Barth, Bartholomeuskerk Poeldijk, 5 april 2024. Vlnr:…
Grimbergen, prior Johan Goossens van de abdij der Norbertijnen. Op de achtergrond de abdij en…
Maassluis, 1924, koningin Wilhelmina zwaait naar de burgers vanaf het balkon van het raadhuis (nu…
Arendo Joustra bij WNL op zondag, 17 maart 2023 Arendo Joustra was 24 jaar lang…
View Comments
Hoi Marianne,
Ben erg nieuwsgierig naar het boek. zie je 16 september
Ineke
Welkom Ineke.
Een enorme overwinning, het boek over de oom wordt uitgebracht en daar kijk ook ik enorm naar uit. Wat een enorme prestatie van Marianne Visser- van Klaarwater. Haar karakter en doorzettingsvermogen zijn vast en zeker een erfenis van haar oom en familie. Haar overleden echtgenoot Roel heeft altijd het geloof gehad dat zij de waarheid zou vinden. Voorts wordt zij enorm gesteund door haar huidige echtgenoot Peter, hoe bijzonder is dat. Ik weet nu al dat het resultaat bijzonder zal zijn, en ik zal het boek van deze lieve schrijfster zeker toevoegen aan mijn verzameling van haar. Zolang we nog praten over mensen en aan ze denken, mogen wij voelen dat ze nog dicht bij ons zijn, veel succes Marianne en groet Riny X
Dank je wel lieve Riny voor deze lovende woorden.