Han Bijvoet: in dienst van het Evangelie verfraaide hij de koepelkathedraal

Han Bijvoet: ridder en mysticus. Zo heet de expositie in de RK basiliek st Bavo te Haarlem, die te zien is tot en met 28 oktober. Daarmee krijgt Han Bijvoet (1897-1975)voor het eerst een expositie. Onder dezelfde titel verscheen ook het eerste boek over zijn werk. “Personen zoals Han Bijvoet blijven vaak verborgen en verdienen meer aandacht,” stelde Wim Eggenkamp voorzitter van het bestuur van de Basiliek tijdens de opening op 31 maart 2017.

Han voelde zich geroepen om door te schilderen mensen te doordringen van Gods liefde en van het Heilig Evangelie. Hij was niet alleen huisvader van een gezin met vier kinderen, maar vooral ook een gedreven kunstenaar.

Eenzaamheid

“De prijs die Bijvoet daarvoor betaalt, is eenzaamheid,” lees ik in het boek over Han Bijvoet. “Hij betaalt deze tol graag in ruil voor het visioen, dat in pracht al het andere overtreft’’. Het betreft een citaat uit 1967 van Godfried Bomans.
Alles wat Bijvoet deed, stond in dienst van zijn geloof in God. Ondanks de ontkerkelijking van de jaren ’60 bleef hij daarin volharden. De tijdgeest liet hem koud. Zoals hij zelf stelde: ‘’De ware kunstenaar laat zich nooit leiden door de geest van de tijd. De ware kunstenaar heeft het innerlijk oog en innerlijk oor. Hij ziet en hoort dingen der eeuwigheid.”

Mysticus

Aan de veronderstelde eenzaamheid en het zien van hogere visoenen neigt men ertoe hem te zien als een mysticus. Maar is hij dat wel? “Nee’’, vertelde zijn kleindochter  Anita Bijvoet mij.  “Een mysticus trekt zich terug. Maar mijn opa was er juist sterkt op gericht om anderen met zijn kunst te raken. Door zich te zich te verdiepen in de Islam en Oosterse spiritualiteit probeerde hij de essentie van het geloof te doorgronden.”

Glas-in-lood ramen van Han Bijvoet

Voor de st Jan de Doperkerk in Haarlem maakte hij glas-in-lood ramen. Als parochiaan van deze kerk genoot ik altijd van de kleurenpracht en de levendige figuren. Gedachten van nu maakten plaats voor een gevoel van eeuwigheid. Mystiek en mysterieus met een sterk gevoel van de eeuwigdurende aanwezigheid van God.
Datzelfde gevoel krijg ik ook bij het zien van Bijvoets werken in de st Bavo en de genadekapel van Heiloo. Zoals hij zelf stelde: “Het enige doel van beeldende kunst is de menselijke geest te bevrijden uit de duistere sfeer der troosteloze alledaagsheid.”
https://www.youtube.com/watch?v=PwGpE-AiAl4&t=206s

Oeuvre Han Bijvoet

Het oeuvre van Han Bijvoet is indrukwekkend en omvangrijk. Behalve de 22 kunstwerken voor de st Bavo maakte hij ook:
• Ontwerp voor een groot medaillon “Engel met ster van Bethlehem’’ (1966). Het Heilig Kerstmisgilde van Haarlem bestaat in juni 2017 700 jaar en hoopt op plaatsing in de kerstkapel van de st Bavo.
• Maria met kind 1958; Olieverf op doek (particuliere collectie, foto Anita Bijvoet). Anita Bijvoet: “Ik vind dit het allermooiste. Zie je die plooien van haar kleed? Prachtig, toch?.”
• Vaandels: Han Bijvoet maakte vijf vaandels onder andere het Vaandel voor de Franciscaanse Derde Orde (te zien in kathedraal museum st Bavo).
•Heiloo, wandschilderingen voor de genadekapel (1930-1941).
• Ook maakte hij ex libri, bidprentjes, beelden.

Wist je dat?

Wist je dat Han Bijvoet ook ‘’het hemels Jeruzalem’’ in de kathedrale basiliek st Bavo te Haarlem schilderde? Ene Giovanni Montini, die later in 1963 paus Paulus VI werd, zag hem aan het werk. En sprak:   “Dit is echt kerkelijke kunst’’.

Kortom: doen! Zowel de expositie bezoeken als het boek lezen.
Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag 10-16 uur, zaterdag: 11-15 uur.

Bron: Ridder en Mysticus: Han Bijvoet (1897-1975); kunstschilder te Haarlem. (Uitgeverij Spaar en Hout, Haarlem, ISBN 978-908683-0572, voor 12,50 euro te koop in het Museum van de st Bavo).