Een echte Amsterdammer: ode aan burgemeester van der Laan

Een echte Amsterdammer. Bestaan hij nog wel of zijn we allemaal wereldburger? Die vraag doemt bij me op tijdens de expositie ‘’Ode aan een Amsterdammer’’. Te zien in Het Scheepvaartmuseum tot en met 27 augustus 2017. Het betreft een serie foto’s van de Dutch National Portrait Gallery. Maar of dit nu echte Amsterdammers zijn?

Wat maakt iemand tot een echte Amsterdammer? In de tram op weg naar Het Scheepvaartmuseum zie ik mensen verwoed aan de slag met hun smartphone. Zoals dat wereldwijd overal gebeurt. Het doet me denken aan spechten. Zij tikken met hun snavels op boombasten. Wij doen dat met onze vingers op een schijfje.

Een echte Amsterdammer in de Gouden Eeuw

Wie is die echte Amsterdammer? Daarover mijmer ik in Het Scheepvaart in de expositie ‘’De schilderijen’’. Om me heen zie ik grote meesterwerken uit de Gouden Eeuw. Ze tonen mij moedige Amsterdammers in gevecht tijdens allerlei zeeslagen. Hans Savery de Oude (1564-1626) schilderde een aantal Amsterdamse oorlogsschepen. Ludolf Backhuysen (1631-1708) schilderde oorlogsschip de Vrijheid op de rede van Amsterdam.

Een echte Amsterdam en Rotterdam

Hoewel de dichter J.P.Heije (1809-1876) duidelijk anders dacht over deze moed. In de fraaie bibliotheek van Het Scheepvaartmuseum lees ik zijn gedicht uit 1846. Het gaat over de eeuwigdurende rivaliteit tussen Amsterdam en Rotterdam. Niet Amsterdam maar Rotterdam werd de haven van Nederland.
En heet je niet een hoofdstad
Gij stad van Amsterdam
En ben je niet een voetveeg
Gij stad van Amsterdam
O goeie stad, o zoete stad
‘k Wou dat je meer courage had

Een echte Amsterdammer en moed

Aan het eind van de expositie ‘’De Schilderijen’’ wijst een drieluik van Peter van Dongen (1966) mij op een ander soort moed. Het is de moed van de vluchteling verbeeld in het drieluik ‘’Africa-Holland line’’.
Ik zie Afrikanen in een open rubberboot. Met een veel te kleine emmer hoost een van hen de boot leeg. Het worstelen om niet te verzuipen tekent de essentie van deze levensgevaarlijke tocht.
Rechts doemen reddingsschepen op. Het doek tekent moed en hoop met de dood voor ogen. De moed om door te gaan. De hoop op een goede afloop voor mens en wereld.
Zoals we dat ook zien bij Eberhard van der Laan als burgemeester van Amsterdam. Ondanks een slopende ziekte blijft hij zich inzetten voor zijn burgers.

Een echte Amsterdammer:
even later sta ik oog in oog met burgemeester Van der Laan

Op de expositie ‘’Ode aan een Amsterdammer’’ staart hij me aan. Het betreft een door Koos Breukel (1962) genomen foto.
De foto vormt de blikvanger van ‘’Ode aan een Amsterdammer’’. Er omheen zie je 70 portretten van Amsterdammers. Precies zoals de burgemeester zichzelf het liefst ziet: omringd door de burgers van Amsterdam. Maar zijn dit nu echte Amsterdammers?

Een echte Amsterdammer en gezelligheid

‘’Ik mis de gezelligheid van vroeger’’, vertrouwt Peter (1935) me toe. ‘’Vroeger zaten de mensen bij mooi weer op stoeltjes met elkaar te kletsen. Ze maakten geintjes. Namen elkaar in de maling. Die typisch Amsterdamse humor. Dat is allemaal weg, In de Jordaan wonen nu vooral yuppen.”
Zelfs de gezelligheid van de onderwereld zoals beschreven in de boeken van Baantjer verdween. Iets daarvan vinden we terug in de bieren van brouwerij de Penose in Amsterdam. We proeven ze tijdens de opening. De namen ‘’blonde Mien’’ en ‘’haring Arie’’ doen denken aan de tijden van toen.

Amsterdam is veranderd

Ook Amsterdam zelf is veranderd. Dat bleek ook uit de openingstoespraak van Hedy d’Ancona. ‘’Lieten de makers Koos Breukel (fotograaf) en Hedy van Erp (kunsthistoricus) en Wim Zoetendaal zich verleiden door de schoonheid van Amsterdam? Uit pure liefde voor de stad? Door haar gezelligheid?’’
Volgens d’Ancona is dat er nog wel. Maar het takelt af. ‘’De vrolijke prettige middenstand maakt plaats voor de saaie lelijkheid van winkelketens. De reden? Krankjorume huurverhogingen. En dan de toeristengolf met hun levensgevaarlijke fietscapriolen.”

Amsterdam en de sfeer

Volgens de makers van de expositie ‘’Ode aan een Amsterdammer’’ zit de bijzonderheid van Amsterdam in de sfeer. In de ruimte die er wordt gemaakt om anders te zijn. Waar meer dan 180 nationaliteiten een betrekkelijk klein gebied met elkaar delen. Ja, Amsterdam veranderde. Wat bleef is een burgemeester om trots op te zijn.

Tips van cultuurblogger:

• Burgemeester Eberhard van der Laan stelt een expositie samen voor het Amsterdam Museum.  De presentatie is voor iedereen gratis te bezoeken in de Amsterdam Galerij van 27 oktober tot en met 7 januari 2018.
• Het Scheepvaartmuseum wil een sterke verbinding aan gaan met de stad en de stadscultuur. Het museum biedt gratis presentaties aan voor een breed publiek. Deze tonen de actualiteit en de wereld om ons heen.
• Dutch National Portrait Galery organiseert vanaf 16 september  drie maanden lang een reizende tentoonstelling op zes verschillende NS stations. Dit is een samenwerking met Stichting Kunst en Cultuur in Beweging, NS en zes musea voor moderne kunst. Onder hen zijn  het Gemeentemuseum Den Haag en het Stedelijk Museum Amsterdam.

Wist je dat?

Wist je dat de Dutch National Portrait Gallery in 2013 werd opgericht? Lottie Pronk. Hedy van Erp en Koos Breukel willen hiermee recht doen aan de Nederlandse portrettraditie. Nederland heeft daarin vanouds een reputatie.

Kijk voor meer informatie op de website van the Dutch National Portrait Gallery. www.dutchnationalportrait.gallery