Pentecostes van El Greco (1541-1613) behoort tot de topstukken van Museo del Prado. Tot en met 9 april is het te zien in de Nieuwe Kerk van Amsterdam. Vooral de intense spiritualiteit raakt me. De Nieuwe Kerk koos voor dit werk wegens haar spirituele en religieuze lading zo mooi passend binnen de gotiek van de kerk.
Pentecostés vraagt om contemplatie en introspectie, om bezinning en zelfreflectie midden in hartje Amsterdam. Midden in de jachtige wereld van vandaag. Maar ook midden in de hectische wereld van het geboortejaar van dit waanzinnig mooie doek, namelijk 1600. Zoals bij een ieder die bevangen raakt door de Heilige Geest, ongeacht waar en wanneer.
In de Gotische ruimte van de Nieuwe Kerk sta ik stil bij de betekenis van Pentecostés . Dit toont het moment waarop de Heilige Geest als Heilig Vuur neerdaalt op de apostelen, zoals beschreven in Handelingen 2: 1-5. Anders dan in de Bijbel maakt ook de Heiige Maagd Maria deel uit van dit moment.
Deze eigenzinnige visie van el Greco bracht hem al tijdens zijn leven meerdere keren in aanraking met de inquisitie. Ondanks de weerstand van de Rooms-Katholieke kerk en daarmee ook van de inquisitie waardeerden de Augustijnen zijn werk wel. Voor hen schilderde El Greco tussen 1596 en 1600 het altaar van het Augustinercollege Doña María de Aragón (zie filmpje). In het altaar bevonden zich zeven werken, waaronder ook Pentecostés . In 1814 ontmantelde de inquisitie het altaar.
Als enige van de apostelen kijkt de tweede van rechts de bezoekers aan. Deze bebaarde man is wellicht El Greco zelf of diens vriend Antonio de Covarrubias. Toch was El Greco beslist geen allemansvriend.
Vooral na zijn uitspraak ‘Michelangelo is een prima man, maar schilderen kan hij niet. Het zou een goede zaak zijn Michelangelo’s Laatste Oordeel in de Sixtijnse Kapel uit te wissen. Dan zal ik het wel even overmaken met eerlijkheid, fatsoen en schildertechnisch niet inferieur.’
Hoewel Pentecostés nu behoort tot de topwerken van el Prado ondervond het destijds vooral weerstand. De langgerekte handen en gezichten, het dicht bij elkaar staan, de uitbundige kleuren de diagonale lijnen en het onnatuurlijke licht klopten niet met het toenmalige tijdsbeeld. De lichamen zijn krachtig, ja bijna aards.
En dan toch die intense spiritualiteit. ‘’Je moest wel knettergek zijn om zo iets te schilderen,’’ meende men. Dat alles wordt nog eens verhoogd door het voor el Greco kenmerkende licht, Dan was het weer sinister, dan weer hemels. Dat maakt zijn werk vooral ook mysterieus.
Wist je dat deze expositie de zesde is in de serie meesterwerken? De Nieuwe Kerk presenteert jaarlijks een bijzonder religieus en/of spiritueel meesterwerk dat je nergens in Nederland ziet. El Greco is in deze serie de opvolger van Rembrandt, Andy Warhol, Francis Bacon, Bill Viola en Marc Chagall.
In Spanje vinden nog processies plaats onder wie San Isidro.
Kijk voor recente exposities op de website van de Nieuwe Kerk van Amsterdam.
Alphen aan den Rijn , 24 april 2024, Museumpark Archeon. Burgemeester Liesbeth Spies is trots…
Klaus Kenneth overleefde zijn eenzaamheid met zijn gitaar en meisjes totdat hij God vond Klaus…
200 jaar KNRM, Katwijks Museum, expositie Redders op zee. De KNRM (Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij)…
Rouwverwerking, lezing van rouwcoach Paul Stolwijk voor Bij Barth, Bartholomeuskerk Poeldijk, 5 april 2024. Vlnr:…
Grimbergen, prior Johan Goossens van de abdij der Norbertijnen. Op de achtergrond de abdij en…
Maassluis, 1924, koningin Wilhelmina zwaait naar de burgers vanaf het balkon van het raadhuis (nu…