Napoleon: wel naar Teylers Museum maar niet naar stadhuis van Haarlem

Op 24 oktober 1811 bezocht keizer Napoleon het Teylers Museum in Haarlem. Hij aasde hij op het geld van de Teylers Stichting en de Grote Elektriseermachine. Verder wilde hij met objecten uit de collectie zijn eigen museum verrijken.

Als enig Europees land behoort Engeland niet tot het Franse keizerrijk. Daar verschijnen zelfs spotprenten over de Franse keizer. Tegenstanders van Napoleon smokkelen de cartoons mee naar het vasteland van Europa.
Dat zint keizer Napoleon allerminst. Hij wil oorlog. Dat kost geld. In Nederland ziet hij een bondgenoot wegens hun vele zeeslagen me de Britten. En hij weet dat Pieter Teyler miljoenen bezit plus een belangrijk wapen.

Napoleon en de elektriseermachine

Het betreft de Grote Elektriseermachine. De bliksemflits van 300.000 Volt bereikt een afstand van 60 centimeter. Daarmee kan Napoleon veel vijanden doden in de oorlog tegen Engeland. Speciaal daarom komt hij naar Haarlem.
Onder trompetgeschal en trappelende paardenvoeten nader de Franse heerser op 24 oktober 1811 de Spaarnestad. Op zijn uitdrukkelijk verzoek vindt de ontvangst niet plaats in het stadhuis van Haarlem. De keizer koos voor het in wereldvermaarde in 1784 geopende Teylers Museum.

De miljoenen van de Teylers Stichting

Vooral ook voor het geld gaat Napoleon regelrecht naar het Teylers Museum. Oprichter Pieter Teyler (1702-1778) behoorde als bankier en koopman tot de rijkste personen van Europa. Hij liet 2 miljoen gulden na.
Dat is in onze tijd ongeveer 80 miljoen euro. Dat geld zit in het fonds van de Teylers stichting. Dit om de kennis van kunst, wetenschap en godsdienst bij gewone burgers te vergroten en armen te ondersteunen.

Soepkeuken Haarlem

Dankzij de stichting kwam er een soepkeuken. Daar scheppen mannen soep voor de vele arme bewoners van Haarlem. Gemaakt van gerstemeel, aardappelen en runderbeenderen is het voedzaam, goedkoop en smakelijk.
Dit kwam uit een snelkookpan. Aanvankelijk bedacht door de Fransman Denis Papin, maar later verbeterd door directeur Marinus van Marum. De pan staat nog steeds in een vitrine van de ovale zaal.
Napoleon heeft niet zo veel oog voor de noden van zijn volk. Integendeel: hij wil het voor publieke doeleinden bedoelde vermogen van Teylers zien als particulier bezit. Daarover wil hij een extra hoge belasting heffen.

Napoleon raakte teleurgesteld

Op de dag van aankomst stortregent het. Met natte regenjassen komt het gezelschap binnen. En dat terwijl de Grote Elektriseermachine gevoelig is voor vocht. Er komt slechts een vonkje uit. De keizer vindt het niets.
Dan klaart het weer op. Nu komt er wel een enorme vlam uit. Napoleon noemt zichzelf een wetenschapper met begrip voor de weersomstandigheden. Holland behoort tenslotte tot het meest vochtige gebied van zijn keizerrijk.

Aasgier Napoleon

Intussen bewondert de Franse keizer de collectie. Hij is niet alleen een maaier die op het slagveld menigeen velt maar ook een graaier. Bij het zien van het skelet van de mosasaurus wil hij deze meenemen naar Parijs.
Dat gaat directeur Marinus van Marum te ver. Het fossiel leefde ongeveer 65 miljoen jaar geleden in een zee waar nu de Maas loopt. Dat geef je toch niet zo maar mee? Dankzij van Marum blijft de maashagedis in het Teylers.
En de invasie naar Engeland? Die kwam er niet. Twee jaar na zijn bezoek
aan het Teylers Museum werd Napoleon verslagen tijdens de slag bij Leipzig en in 1815 in de slag bij Waterloo.

• Bezoek in het Teylers Museum ook het Lorentzlaboratorium.
  ● Op 15 november verkenden leden van PRET (Promotie Recreatie En Toerisme) Haarlem en bezochten ook het Teylers Museum.  ·
  ● Regelmatig houdt het Teylers Museum exposities over wetenschap, zoals het gebruik van elektriciteit.  ·
  ● Bijzonder mooi is ook de kunst in het Teylers Museum zoals de werken van Jacob Maris, Michelangelo en bruiklenen voor diverse exposities.
  ● Het Teylers Museum is deel van de Canon van Nederland. Dit toont topstukken uit de belangrijkste gebeurtenissen en ontwikkelingen van Nederland
  ● Met de Teylers Stichting wilde Pieter Teyler de kennis van godsdienst, kunst en wetenschap onder het gewone volk bevorderen en armen van Haarlem ondersteunen. De stichting bestaat nog steeds.
  ● Haarlem telt meerdere kunstenaars, onder wie ook Karel Vreeburg. Hij wordt ook wel de Haarlemse Michel Angelo genoemd.

Wist je dat?

Wist je dat Napoleon zijn eigen broers en zusters benoemde tot vorsten van zijn landen? In Nederland zetelde zijn broer Lodewijk Napoleon. Anders dan zijn broer toonde Lodewijk zich wel betrokken bij het gewone volk. Daarom zette Napoleon hem af. Lodewijk zetelde in het huidige Paviljoen Welgelegen in Haarlem. Op open monumentendagen kan je dit bezichtigen.
Haarlem telt veel artiesten en mensen die kunst en theater bevorderen. Neem bijvoorbeeld Frans Lommerse van de Toneelschuur Haarlem.

Kijk voor meer informatie op de website van het Teylersmuseum. Wat is er te doen en te zien in Teylers Museum? 

In 2015 verscheen bij uitgeverij U2pi mijn boek ”Het geloof van Oranje: vrijheid, verbondenheid, tolerantie.” Door mij geschreven boekjes over ons vorstenhuis verschenen sinds 2005 in de populairwetenschappelijke serie Actuele Onderwerpen. Ook schrijf ik blogposts over ontmoetingen met Koning Willem-Alexander en/of koningin Maxima. Dat leidt tot allerlei uitnodigingen, zoals ook voor de opening van de Geboorte van Nederland op 24 maart 2022 in Brielle.