800 jaar Binnenhof: over het strijdtoneel van macht + volksopstand

800 jaar Binnenhof. Wat gebeurde er zoal?  Gebouwd als hof voor de Hollandse graven ontwikkelde het zich tot het beeldmerk van de democratie. Dat verliep niet zonder strijd. Zo leert onder andere een bezoek aan het Haags Historisch Museum.  

Gedurende 800 jaar Binnenhof toonde de macht zich in verschillende gedaantes. Sommigen werden winnaars maar anderen verliezers. Sommigen waren wreed maar anderen maakten de wereld mooier. Maar wie, wat waar en hoe? Om dat te ontdekken bezochten Peter en ik de vaste expositie van het Haags Historisch Museum.  Daarna verdiepten we ons verder in Historiek.

800 jaar Binnenhof: hoe Nederland afwijkt van andere landen

Nederland is in de Westerse wereld het enige land waar regering en parlement niet in de hoofdstad zetelen. Dat komt omdat Nederland tot 1795 een statenbond was. De macht lag niet centraal maar bij de stadhouders.
Afgevaardigden van de ridderschap en de zes grootste steden vormden de Staten van Holland. Het Binnenhof bood zowel plaats aan de Staten van Holland als aan de Staten Generaal. Verder huisde hier ook het stadhouderlijk hof.
Dat veranderde pas in 1806 met de komst van koning Lodewijk Napoleon. Hij centraliseerde de macht en lokaliseerde deze in Amsterdam. Dat bleef zo tot het aantreden van Koning Willem I. Hij peinsde er niet over om zich te vestigen in het republikeinsgezinde Amsterdam.

Terug naar Den Haag

De regering en het hof keerden terug naar Den Haag. Het werd weer zoals voorheen.  Daarmee behield het zijn kneuterige uiterlijk. De ridderzaal ziet eruit als een kasteeltje met daaromheen verdwaalde grachtenpandjes. Het zou zo maar een plaatje van Anton Piek kunnen zijn.
Tegelijkertijd oogt de solide bouw vertrouwd. Ook in onze tijd. Volgens de historicus Diederik Smit  verwijzen friezen en zuilen daarbij naar evenwichtigheid, redelijkheid en orde.   
Wat dat betreft lijdt niet alleen het Binnenhof aan achterstallig onderhoud. Ook de politici zelf vragen om een opknapbeurt. Zwabberen en verlies van respect jegens elkaar ondermijnen de democratische waarden. Verder verzwakken schandalen en egotripperij het in politici gestelde vertrouwen. Dit daalde dan ook van 39% in 2020 naar 33,3% in 2021 (bron: CBS).

800 jaar Binnenhof: strijden om de macht

Vanaf het Mauritshuis kijk ik naar Het Torentje.  In gedachten zie en hoor ik weer premier Marc Rutten. Op 14 december 2020 verkondigde hij de coronamaatregelen. Oproerkraaiers verstoorden met lawaaiprotest zijn woorden maar Rutten behield zijn kalmte. Ze raken blijkbaar gewend aan demonstranten op en bij Het Binnenhof, of toch niet?   
Zelf liepen Roel en ik op 29 oktober 1983 mee met de anti kernwapendemonstratie. We schuifelden voetje voor voetje langs het Binnenhof. Samen met 550.000 andere mensen.
Anders dan nu vonden er die dag nauwelijks incidenten plaats. Wel pakte de politie zestien tegendemonstranten op die de betoging hadden willen verstoren. Verder verliep alles verliep rustig en die raketten kwamen er niet. 

Ongetemde volkswoede

Soms kent de volkswoede geen grenzen. Dat blijkt ook uit de historie van 800 jaar Binnenhof. Neem de gebroeders Johan en Cornelis de Witt. Het volk lynchte beiden op 20 oktober 1672 om de hoek van het Binnenhof. Het volk verweet hen dat ze het leger en daarmee de landverdediging hadden verwaarloosd.
En dat terwijl het land in dit rampjaar van vier kanten werd aangevallen. Het volk kende geen genade met de republikeinse raadspensionaris Johan de Witte en diens broer. Het land was reddeloos. De regenten waren radeloos en het volk redeloos.
De daders kregen geen straf. Volgens de algemene opinie was stadhouder Willem III het medeplichtig aan de lynchpartij maar ontbreekt bewijs hiervoor. Hoe dan ook, het valt niet te hopen dat de geschiedenis zich hier ooit herhaalt.      

800 jaar Binnenhof en het Haags Historisch Museum

• Gedurende de renovatie van het Binnenhof toont het Haags Historisch Museum de expositie ‘’800 jaar Macht.’’
• Angelique Schipper presenteerde op het Binnenhof Het Haagsch Historisch Festival 2018.
• Bron: Historiek, Diederik Smit, Het Belang van het Binnenhof.

Wist je dat?

Wist je dat de eerste etage van Het Torentje dateert uit 1479? De Nederlanden kende destijds woelige tijden. Het torentje diende als vestingwerk met schietspleten en kantelen. Daarnaast was het zowel een herberg als wijnkelder en bottelarij. Verder woonde hier de conciërge.

Kijk voor meer informatie op de website van het Haags Historisch Museum.