Vorstenportretten symboliseerden de symboliek in expositie Dynastie

Vorstenportretten vormen het decor van staatsbezoeken en koninklijke ontvangsten in het Koninklijk Paleis Amsterdam. Vol symboliek benadrukken ze de waardigheid van de vorst. 

Genietend van de stilte in hartje Amsterdam slenter ik door de gangen en kamers van het Paleis Amsterdam. Vanaf sommige vorstenportretten staren stadhouders, prinsen, prinsessen  koningen en koninginnen me aan. Op andere portretten hebben ze alleen maar oog voor elkaar.

Vorstenportretten: koningen te paard

Onder de indruk raak ik vooral van acht door Anselm van Hulle geschilderde ruiterportretten. Fier en krijgshaftig zitten de stadhouders op hun ros. Als teken van goed leiderschap houden ze de teugels stevig in handen.
Door het sterk benadrukken van de militaire kwaliteiten geldt deze tussen 1645-1648 geschilderde serie nu als unieke binnen de Europese kunsthistorie. Destijds beleefde Nederland de laatste drie jaar van de 80 jarige oorlog, Meer dan ooit bestond er wel behoefte aan stevig leiderschap maar niet aan heersers.

Vorstenportretten: Twaalf schoonheden

Een bijzondere plaats neemt een serie van twaalf schoonheden in. Het betreft een werk van Gerard van Honthorst uit de periode 1633-1636. “We weten nog steeds niet alle namen”, vertelt Flip Maarschalkerweerd als directeur Koninklijke Verzamelingen.”De dames blijven een mysterie. We weten zelfs niet of het wel bedoeld is als een serie. Pas toen we onder het verf een nummer ontdekten, konden we de herkomst van de doeken ontdekken. Dat was Oranienstein. Daar bevond zich een register met de nummer van de meeste doeken, maar niet van allemaal.”

Subtiele symboliek op vorstenportret

Subtiele Symboliek ontdek ik op vet vorstenportret van Henriette Casimira, Herriette  Albertina en Marie Louise van Hessen-Kassel (1688-1765). Liefdevol omarmen de twee dochters van de Friese stadhouder Casimir II hun aanstaande schoonzus.
De jongste houdt betekenisvol een sinaasappel omhoog. Deze is niet alleen het symbool voor het Huis van Oranje maar ook voor de taak om een erfopvolger te baren. En dat deed Marie Louise.

Vorstenportretten om macht te benadrukken

Om de macht van hun familie te benadrukken hingen de Friese stadhouders (1498-1795) hun paleizen vol met vorstenportretten. Zoals ook bij de ruiterportretten ligt ook hier de nadruk op militaire kracht.
Dat verandert pas bij de serie over de koningen. Met een hermelijnen rode mantel, kroon, scepter en rijksappel tonen ze zich als soevereine heersers. Opvallend ontspannen en kwajongensachtig vind ik koning Willem II. Zijn vrouw Anna Paulowna straalt als dochter van de tsaar de waardigheid uit van haar Russische afkomst.

Gordijn als symboliek in vorstenportret

Tenslotte kom ik bij het staatsieportret van onze koning Willem Alexander met naast hem koningin Máxima. Dat voelt als thuiskomen. Om zijn schouders draagt de koning nog steeds een mantel. Verdwenen zijn de ornamenten. Als symbool van kracht en onverzettelijkheid hangt er in de donkere achtergrond een gordijn.

Daarmee sluit voor mij het gordijn. Ik verlaat het Koninklijk Paleis op de Dam op de Dam als een oase van stilte en rust om me weer te laten opnemen in het drukke stadsleven van Amsterdam. Op 15 december 2015 presenteerde ik mijn boek over 500 jaar reformatie en het geloof van Oranje. De Arubaanse portretschilder Gustave Nouel maakte de illustraties.

.