Mari Andriessen was op 26 juni het thema van de Vriendenkring van de KoepelKathedraal. Dr Dick van Broekhuizen MA van het Museum Beelden aan Zee gaf een boeiende lezing. Zangeres Bobbie Blommesteijn en pianist Ton van Eck zorgden voor de muzikale omlijsting.
Hemels mystiek. Zo voelde voor mij het optreden van Bobbie Blommesteijn en Ton van Eck. Glaszuiver haalde sopraan Bobbie Blommesteijn de hoogste tonen van het lied Fiat Domine.
Dit door Hendrik Andriessen (1892-1981) in 1920 geschreven werk benadrukt de genade van God om het onmogelijke mogelijk te maken. Daarna volgde ‘’Op Maria’s Reijse naar Bethlehem’’. Ook dit betrof een compositie van Hendrik Andriessen
Muziek bij het werk van Beeldhouwer Mari Andriessen
Als voorzitter van de Vriendenkring van de KoepelKathedraal had Stephan van Rijt de compositie Fiat Domine zorgvuldig uitgekozen. ‘’‘Moge mij ’t onmogelijk mogelijk zijn door de genade van God’’ luidt de door Thomas a Kempis geschreven tekst.
Stephan legde het waarom uit. ‘’Toen ik de Nederlandse vertaling las dacht ik: Mari wilde steeds boven zichzelf uitstijgen in zijn werk. In mijn ogen deed hij dat in de Kathedraal ook steeds. Hij zal waarschijnlijk veel moed hebben geput uit dit stuk.
Als mens en kunstenaar ervaar je maar al te vaak dat je handen niet kunnen maken wat er in Gods schepping/van nature al is geschapen. Dan komt een dergelijk haast gebed goed van pas, Toch?’’
Mari Andriessen en zijn zes beelden voor de KoepelKathedraal
Stephan van Rijt had de avond geopend met een korte quiz. Gevraagd werd naar het aantal door Mari Andriessen gemaakte werken voor de KoepelKathedraal. Ik gokte op acht.
Het bleken er zes te zijn. In 1929 – 1930 maakte hij voor de kerstkapel het altaar met zes reliëfs. Vandaar Stephans keuze voor ‘’Op Maria’s Reijse naar Bethlehem.’’ Hiervan schreef Michiel de Swaen (1654-1797) de tekst. .
Mari Andriessen en Han Bijvoet
Mari Andriessen (Haarlem, 4 december 1897 – Haarlem, 7 december 1979) verrijkte in 1932 de Antoniuskapel met een beeld. In 1937 volgde het Vincentiusaltaar. Ook maakte hij een biechtstoel op basis van door Han Bijvoet gemaakte tekeningen.
Voor het westportaal maakte hij een kruis en voor het noordportaal een beeld van Willibrordus. De eerste werken van Andriessen waren vooral religieuze thema’s. Vooral de ingetogenheid daarvan valt op. Van Broekhuizen toonde ons onder meer de biechtstoel voor de KoepelKathedraal van Haarlem.
Mari Andriessen en zijn aarzelen
‘’Andriessen was een aarzelaar’’ lees ik in het boek ‘’Geloof in beeld.” ‘’Hij was geneigd om te tobben over zijn werk.’’ Zijn leermeester Jan Bronner versterkte hem daar niet in.
‘’Als je tevreden bent over je eigen werk, kan je er donder op zeggen dat het niet deugt’’, stelde hij.
Hij voelde zich nooit echt tevreden met zijn werk. Steeds moest hij zijn zelf opgebouwde blokkades overwinnen. (Bron: Geloof in beeld, Louk Tilanus, Michel Bakker, Antoon Erftemeijer).
Leven en werk van beeldhouwer Mari Andriessen
Dick van Broekhuizen nam ons mee door het leven en werk van Mari Andriessen (1897-1979). Enthousiast vertelde hij over de gipsotheek van het museum Beelden aan Zee. Daar is hij conservator moderne en hedendaagse beeldhouwkunst van het Sculptuurinstituut.
In de gipsotheek staan de gipsen beelden uit het atelier van Mari Andriessen en andere oorlogsmonumenten. Hier ontdek je hoe Andriessen steeds weer nieuwe ideeën uitwerkte en deze vervolgens vastlegde in nieuwe gipsen.
Mari Andriessen en zijn geloof
Het valt te betwijfelen of Mari Andriessen echt gelovig was. Vragen daarover ontweek hij. ‘’Je suis atheïst, mais naturellement catholique.’’ Zelf zie ik in zijn werken vooral een humanist. (Bron: Geloof in beeld). Zo maakte hij als een van de zeer weinig beeldhouwers destijds een beeld van een werkman.
Dit werd de dokwerker (1941). Andriessen maakte ter nagedachtenis aan de Februaristaking. Timmerman Willem Termetz uit Haarlem stond hiervoor model. Van Broekhuizen toonde ons daarvan de diverse ontwerpen zoals getoond in de gipsotheek van Museum Beelden aan Zee.
Eenzame man in de storm van de tijd
Het eerste ontwerp was een man met een stok klaar om erop los te gaan rammen. In het tweede ontwerp werd de stok een spa waarop de man leunde. In het uiteindelijke beeld zien we een eenzame man in de storm van de tijd.
Met zijn uitgespreide armen en zijn ogen opgeslagen naar de hemel gaf het beeld mij altijd een gevoel van machteloosheid. Tegelijkertijd voel ik het tot actie leidend verzet. Ondanks zijn naar voren leunende houding valt hij niet om. ‘’Je kunt jezelf aan hem spiegelen’’, vertelde Van Broekhuizen.
Oorlogsmonument Enschede
Indrukwekkend vond ik ook het door Van Broekhuizen getoonde oorlogsmonument Enschede. Hij maakte dit in brons en steen meteen na de bevrijding in opdracht van de gemeente van Enschede.
De groep toont een groep uitgemergelde gevangenen in een concentratiekamp. Een joodse vrouw met kind. Een moeder met een door een bom getroffen dood kind. En een gijzelaar. De zinloosheid van oorlog balt zich samen in deze beelden vol drama.
Mari Andriessen: man van verzet
Het maken van de beeldengroep gaf Andriessen wellicht voldoening. In zijn beginjaren liet hij zich vooral door christelijke thema’s en de Bijbel. Later zei hij het katholicisme al moeilijk genoeg te vinden. En er bestond geen moment van twijfel wat betreft de Nazi’s.
De eeuwige twijfelaar wat betreft zijn eigen werken stond pal in zijn politieke overtuiging. Hij weigerde om lid te worden van de door de Nazi’s opgerichte Nederlandse Kultuurkamer.
Daardoor kreeg hij geen opdrachten meer en mocht hij niet meer exposeren.
In zijn atelier bevond zich een wapendepot van het verzet. En hij bood onderdak aan Joodse onderduikers.
Expositie Mari Andriessen in Kathedraalmuseum
Het museum van de KoepelKathedraal toont tot eind oktober 2025 een expositie met enkele voorstudies van Mari Andriessen. Vooral na de oorlog kreeg hij veel opdrachten..
Het bekendste beeld dat hij voor Haarlem maakte is de “Man voor het vuurpeloton”. Van dit beeld toont het Kathedraal Museum een voorstudie: Mari Andriessen vond zelf dat de voorstudie véél beter was dan het eindresultaat! Bij het zien van het beeld besef ik zelf steeds weer het machteloos zijn in tijden van oorlog.
Links betreffende dit artikel over Mari Andriessen
- Vriendenkring van de KoepelKathedraal Haarlem brengt de schoonheid van deze kunsttempel onder de aandacht. Ze organiseert jaarlijks lezingen en excursies.
- Han Bijvoet verfraaide de KoepelKathedraal in Haarlem met afbeeldingen uit het Evangelie.
- Museum beelden aan zee toont tot en met 4 januari 2026 de expositie Pas de Deux met werken van Ryan Gander en Edward Degas.
- Het boek Geloof in Beeld behoorde bij de expositie over het werk van Mari Andriessen in het Kathedraal Museum (10 april t/m 31 oktober 2018).
- De Stichting Mari Andriessen beheert het werk van Mari Andriessen en maakt dit voor een breed publiek toegankelijk.
- Sopraan Bobbie Blommesteijn is niet alleen zangeres maar schrijft ook liederen. Daarnaast is ze cabaretrecensent en – onderzoeker.
- Cineast Boni Li-A-Sam gaf voor de VriendenKring Haarlem een presentatie over zijn documentaire over de zaak Fake Krist.
- Op 23 mei 2024 gaf de Vriendenkring een lezing over de kunstwerken van Gijs Frieling in KoepelKathedraal Haarlem.
- Museum Beelden aan Zee toont tot en met januari 2025 de expositie Ryan Gander & Edgar Degas: la petite danseuse.
Wist je dat?
Wist je dat de kerncollectie van de gipsotheek van Museum Beelden aan Zee is opgebouwd rond de collectie uit het atelier van Mari Andriessen en Cor Hund?