Zoeterwoude. Bij het horen van deze vlakbij Leiden gelegen plaats dacht ik altijd aan flatgebouwen. Dat had ik helemaal mis.  De plaats is zo groen als groen maar zijn kan. Tussen de weilanden met grazende koeien bevinden zich boerderijen van creatieve ondernemers. Door te wandelen en te fietsen of te joggen kom je hier helemaal tot rust en waan je je in luilekkerland.

Al enkele jaren nemen Peter en ik deel aan de Hollandia netwerkdagen van stichting Promotie, Recreatie En Toerisme. Deze keer verkenden we Zoeterwoude. Sommige van ons maakten een fietstocht door de Weipoort en bezochten enkele boerderijen.

Muziekcentrum  Zoeterwoude

Bij Muziekcentrum Zoeterwoude stonden de fietsen en tandems van Easy Fiets al klaar.  Binnen bewonderde ik het in de vorm van een scheepsromp gebouwde plafond. In 2024 bestond het Muziekcentrum honderd jaar.
Daarvan maakten de plaatselijke meer dan 120 jaar oude st. Jans Fanfare en drumband  VIOS een groots feest. Ook trad op de  105 jarige Muziekvereniging Nieuw Leven uit Leiden. Mede dankzij de vele vrijwilligers verliep alles soepel.  

Vrijwilligers met hart voor elkaar en voorhistorie

‘’Zij vooral  houden dit centrum draaiende’’, zegt beheerster Jeannet de Jong.. ‘’Een keer per jaar houden we veiling. Dan kan je zelfs bieden op een keizersnede voor een koe. De dierenarts komt hier nog aan huis.’’ 
Vrijwilligers zetten zich ook wekelijks in voor van alles en nog wat betreffende de historie van Zoeterwoude. ‘’Intussen gaat er veel  veranderen in Zoeterwoude’’, zegt  Mies van der Krogt, voorzitter van stichting Oud-Zoeterwoude.
 ‘’Neem alleen al het sluiten van winkels in de dorpskern. In de jaren ’70 telde Zoeterwoude nog zeven warme bakkers. Van hen sloot ’t Watertje als laatste.  Vroeger las je op hun ruiten de voetbaluitslagen. Ook de groentewinkel en makelaar vertrokken. Zo verdwijnen er steeds meer winkels met vaak een heel rijke historie’’  (bron: Suetan, stichting Oud Zoeterwoude, 211e aflevering maart 2024.)

Muziekcentrum Zoeterwoude 1923-2023

Op 25 december 1923 werd het Muziekcentrum ingezegend als Patronaatsgebouw voor katholieke jongeren. Nu biedt het al weer veertig jaar onderdak aan de St. Jans Fanfare. Ook andere verengingen laten hun activiteiten hier plaatsvinden.  Ook is het een trouwlocatie. 
Het Muziekcentrum vormt het bruisende hart van Zoeterwoude. De band met het geloof bleef bewaard. Zo opende de feestweek met een oecumenische viering. Volgens de Protestantse en RK kerk wil God voor iedereen het goede en maakte hij daarbij geen onderscheid qua geloof en meer. 

Zoeterwoude en het Bommelmuseum

Na deze ontvangst gaan we naar het Museum de Bommelzolder. Dit biedt een volledig overzicht van het werk van schrijver/tekenaar Maarten Toonder (1912-2005). Tjeerd Oosterheert (81) stichtte  het op 13 juni 1981 opgericht.  ‘’Waarom ik dat deed? Omdat Maarten Toonder literatuur schreef. Gerard van ‘t  Reve en Jan Wolkers droegen hem zelfs op voor de P.C.Hooftprijs,’ zegt hij.
Oosterheert en zijn vrouw stelden Museum de Bommelzolder uiterst zorgvuldig samen. Onder elke trede naar de zolder en overal op balken en muren lees ik die typische uitspraken van Olivier B. Bommel. Om te beginnen met Mickey Mouse (1941) schetste Oosterheert in korte lijnen de historie van zijn favoriete stripheld.

Olivier B.Bommel en Tom Poes

‘’De eerste strip met alleen Tom Poes was te plat en werd geen succes. Dat kwam pas met de tegengestelde karakters van Tom Poes en Olivier B. Bommel. Als heer van stand maakte Bmmel van alles een puinhoop. Tom Poes moest hem van weer daaruit redden,’’ vertelde Oosterheert.  
In 1975 noemde de NCRV de strip ongeschikt voor kinderen. Daardoor raakte de strip vooral populair onder volwassenen. Oosterheert wees ook op woorden als grootgrutter en andere door Toonder bedachte en ingeburgerd geraakte woorden. Zoals dat later ook gebeurde met Koot & de Bie.

Fietstocht naar kaasboerderij Van Veen          

Sommige deelnemers aan deze Hollandia Netwerk maakten de 5.5. km lange fietstocht vanaf Muziekcentrum Zoeterwoude naar Kaasboerderij Van Veen. Hier maken ze sinds 1730 al boerenkaas. De benodigde melk kwam tot 2017 van eigen koeien. Uitgebreid vertelde de boer over het vee en de weidegang.
Ook wees hij op de prachtige natuur rond de Weipoortse Vliet. Dit water was lange tijd de allerbelangrijkste transportroute wegens het slechte wegdek. De vliet slingert langs rietranden met zoemende libellen en luidruchtige meerkoeten.  Ook is het een heus vogelparadijs, Je ziet hier zowel  weidevogels als ooievaars en reigers.

Fietstocht langs de Weipoortse Vliet

Uiteraard stond deze dag op het programma van Stichting PRET (Promotie, Recreatie En Toerisme) ook een fietstocht langs de Weipoortse Vliet. In de vele eeuwenoude karakteristieke boerderijen bevindt zich runderboerderij Verboon.
Deze boerderij aan de Weipoortseweg 54 is tenminste 365 jaar oud. Het is een van de krukhuisboerderijen langs de Weipoortse Vliet. Met water als belangrijkste handelsroute bevond de voorkant zich langs de Vliet.  

Kernwaarden Zoeterwoude

Tijdens de plenaire bijeenkomst van dit Hollandia Netwerk Evenement wees  Wethouder Paul Olthof op de kernwaarden van  Zoeterwoude.  Hij  noemde vooral haar sociale karakter en het vele groen. Ook wees hij op de inventieve en  ondernemende boeren.
‘’Er valt hier veel te beleven. Uiteraard kampen de boeren hier ook met het stikstofprobleem. Dat daagt hen uit tot creatief ondernemen.’’  Olthof noemde als voorbeelden diverse kaasboerderijen ‘’Zoeterwoude is geen bestemming voor massatoerisme’’, stelde Olthof. 

Agritoerisme Zoeterwoude

Gemma Breedijk wees op het jaarlijkse Boerenkaasfestijn. De feestgangers kunnen dan de de gehele dag Zoeterwoudse boerenkazen proeven. Gemmá’s streekwinkel Boer en Goed staat trouwens bekend om de lekkerste kazen uit dit gebied.
De kaasmakers van Zoeterwoude behoren tot de beste van Nederland. Dat bleek uit Gemma’s interessante lezing over kaas uit deze regio.  ‘’De recepten worden van generatie op generatie aan elkaar doorgegeven’’, vertelde ze.

Nog 8 kaasboeren in Zoeterwoude

In de Gouden Eeuw was Nederland al een zuivelland. Daarbij speelde de Leidse regio de hoofdrol. ‘’Daar was al in 1303 een kaasmarkt. Leidse boter en kaas werden wereldwijd verhandeld. Ze werd gemaakt door boeren uit de regio. Ook boeren uit Zoeterwoude waren daarbij,’’ vertelde Gemma.
Volgens Gemma Breedijik telt Nederland nog 250 kaasboeren. ‘’Dat waren er vroeger duizend. Zoeterwoude kent nu nog acht kaasboeren. Tijdens het beleg van Leiden door de Spanjaarden telde Zoeterwoude zestig kaasboeren.’’

Agri-Experience  

 Marianne Koeckhoven-van Haaster wees op de meerwaarde van de kaasmakers van Zoeterwoude.  25 jaar geleden begon ze haar eigen reisbureau en noemde dit Agri-Experiece. Ze groeide op op een bollenkwekerij in De Zilk. Met familie in alle agragrische sectoren kent ze de boeren als geen ander.
‘’Zelf zat ik in de reiswereld en mijn man was boer. Dus combineerde ik beiden. Nu verzorg ik reizen op maat. ’Er komen veel buitenlandse touroperators. Zij zien de agrarische sector van en rond Zoeterwoude als de allerbeste van de wereld. ”   

Hoeve Rustdam

Tot slot van  deze genietdag in Zoeterwoude verraste de boerin van Hoeve Rustdam ons op een Italiaanse maaltijd. Eigenlijk kookt ze nooit voor haar gasten. Voor ons als deelnemers aan deze Hollandia Netwerkdag maakte ze een uitzondering. Het diner was een waar smulfestijn.
 Hoeve Rustadam bezit 30 kampeerplekken op het platteland. Deze zijn verdeeld over diverse velden met elk een eigen karakter. Op korte afstand bevinden zich de steden Leiden en Delft. Ook Den Haag en Amsterdam liggen vlakbij. Ook kan je van hieruit wandelen en fietsen door het groene landschap in en rondom Zoeterwoude.

De mooiste Boerenlandpaden  

De boeren rondom  Zoeterwoude stelden hun weilanden en meer open voor wandelaars. Dat deden ze door het aanleggen van loopplanken over sloten en het plaatsen van overstappen over hekken. Zoals ook de boeren rondom Leiden en Alphen aan de Rijn dat deden.
Daarover verscheen de wandelgids  ‘’De mooiste boerenlandpaden.’’ De afstanden liggen tussen de 4,8 en 17,2 km. Per wandeling lees je in deze full-colour gids ookl  ook praktische informatie. Zowel over openbaar vervoer en parkeren als over horeca en markering. Ook staat vermeld wanneer het gebied gesloten is wegens het broedseizoen van de vogels.
Soms wandel je door drassige weiland met hekken en overstapjes. Soms wandel je over verharde wegen. Dat alles staat vermeld in deze praktische gids boordevol tips en historische verhaaltjes. Ik raad het boekje een ieder aan.

IJsboerderij

Een van de wandelingen rondom Zoeterwoude begint bij de IJsboerderij de Jong op nr 98 aan het eind van de doodlopende Weipoortseweg. Het is de 7,9 km lange Kerkpadroute. Ruim 1,5 kn kom je door weilanden. Het grootste deel loop je over drie voormalige kerkpaden. Via deze liepen rooms-katholieke gelovigen vroeger naar de kerk in Zuiderbuurt.
Nu komt jong en oud hier vooral wegens het lekkere ijs van de Ijsboerderi De Jong. Dagelijks maken ze hier ijs van verse koemelk. Ook kan je hier een vers gebakken broodje eten met streekproducten.

Kortom, Zoeterwoude! Gewoon doen en genieten!   

Links naar het in dit artikel over Zoeterwoude genoemde namen.

• Museum  de Bommelzolder; Op de website van Bommelzolder staat een uitgebreide levensbschrijving van Maarten Tonder.
• IJsboerderij de Jong; dagelijks van verse koemelk  gemaakt ijs in allerlei smaken plus versgebakken brood met streekproducten. 
• Kaasboerderij van Veen, hier maken ze al sinds 1713 boerenkaas.
• Rundvleesboerderij Verboon,
• Kampeerboerderij Hoeve Rustdam; kamperen, wandelen en fietsen in het boerenland. Kortom: genieten van het buitenleven. 
• De mooiste boerenlandpaden in Rijnland van Harry Bunk is een uitgave van uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig. ISBN 978 90 76 09 233.  Euro 17,95  
• Easy Fiets;
• Boerenkaasfestijn, elk jaar organiseert Zoeterwoude een boerenkaasfestijn. Zie voor informatie de website van Boer en Goed. 
• Agri-experience van Marianne Koeckhoven-van Haaster organiseert bedrijfsbezoeken op maat en meer voor o.a. buitenlanders die kennis willen opdoen bij de boeren van Zoeterwoude. Wereldwijd staan deze bekend als de beste van de wereld. 
• Op 15 september 2016 vond het Hollandia Netwerk Evenement plaats in Leiden.

Wist je dat?

Wist je dat de Bommelzolder inde herfst van 2025 verhuist naar Groenloo? De collectie gaat in zijn geheel naar het themapark in Groenloo.  Het Slot Bommelstein vormt de toegangspoort. ‘’De Bommelcultuur moet blijven’’, stelt Oosterheert. ‘’Als 81-jarige draag ik nu mijn collectie over.’’ Zie voor meer info de youtube film Bommelerweerd. 

Zoeterwoude vormt de poort naar het Groene Hart. Op de website van Ontdek Zoeterwoude staan allerlei tips en arrangementen om deze streek te ontdekken.