Mount Athos is een autonome monnikenrepubliek onder Griekse soevereiniteit. Het telt twintig kloosters. Vrouwen worden er niet toegelaten. Een diaken en cineast uit Oekraïne maakten de indringende film ‘’Where are you Adam?’’. Centraal staan het klooster Dochiariou en hegumen Geronda Gregory. 

Mount Athos ofwel Heilige Berg. Toegegeven, ik had er nog nooit van gehoord. Totdat Katia Novikova mijn hulp inriep. Ze komt zelf uit Kiev en zet zich in voor het verspreiden van de film ‘’Where are you Adam?’’ Voor mij was dit het moment om me te gaan verdiepen in de monnikenrepubliek Mount Athos.

Over Mount Athos

Mount Athos ofwel ‘’Heilige berg’’ is een 50 kilometer groot schiereiland. Tussen 963 en 1545 werden hier maar liefst veertig kloosters gebouwd. Inmiddels zijn dat er twintig waaronder het klooster Dochiariou (eind 10^e/begin 11^e eeuw). In dit klooster speelt ‘’Where are you Adam?”  
Vanaf 1060 tot 1912 was de monnikenrepubliek autonoom. Ze bleef dit ook tijdens het Turkse regime. Totdat de Grieken de macht overnamen. Na veertien jaar afhankelijkheid werd ze in 1926 weer zelfstandig.
Mount Athos is het geestelijk en cultureel centrum van de Byzantijnse kerk. De kloosters bezitten een schat aan manuscripten en boeken. Tot de kunstvoorwerpen behoren fresco’s, mozaïeken en miniaturen.
De monniken leiden een leven van introspectie, afzondering en gebed.  Sinds 1990 nam het aantal monniken en novicen drastisch toe. Dit dankzij de instroom van vaak afgestudeerde jongeren uit het voormalig Sovjetblok. Vooral dat laatste boeit me. Het waarom ontdek ik in de film ‘’Where are you Adam?’’  

Mount Athos en hegumen Gregonda Gregory  

Diaken Aleksandr Plyska (47) uit Kiev bezocht Mount Athos voor het eerst in 2000. Daarna kwam hij er vaker en raakte bevriend met bevriend met Geronda Gregroy (1942-2018). Deze was in 1980 benoemd tot hegumen van het klooster Dochiariou.  (Hegumen is in de Oosters Orthodoxe Kerk het hoofd van een klooster.)
Gregory stond in 1980 voor een lastige taak want het klooster leed zwaar aan achterstallig onderhoud. Hij besloot tot restauratie maar had noch geld noch renderende eigendommen. Contacten met rijke en politieke personen wees hij af.
Hij stelde al zijn hoop op de icoon van Moeders God ‘’Quick Hearer’’ (10^e eeuw). I deze beeltenis van Maria met kind houdt Jezus zijn hiel naar het publiek gericht. Het werk wijst erop dat Maria luistert naar iedere zondaar die zich oprecht tot haar keert. 

Mount Athos het idee voor ‘’where are you Adam?’’

Diaken Aleksandr Plyska luisterde vol aandacht naar de verhalen van Geronda Gregory. Zo kwam hij op het idee voor ‘’Where are you Adam?’’  Gregory werkte hieraan graag mee. Dat viel niet bij alle monniken in goede aarde. Sommige wilden niets weten van camera’s.
De doorslag gaf het belang van deze film. De monniken hopen dat mensen tot inkeer komen bij het zien van de beelden. Daarom gaven zij alsnog toestemming aan Aleksandr Pliska en cineast Aleksandr Zaporoshchenko.
‘’Wanneer je zo diep kijkt in iemands ziel dan kom je jezelf tegen. Je ontdekt je eigen spirituele problemen van dat moment. Zowel die spelen op de berg Athos als in je eigen appartement’, zegt Pliska.

Fundamentele waarden

‘’Where are you Adam?’’gaat over de fundamentele waarden van orthodoxe gelovigen. Het vertelt het verhaal van het eeuwenoude kloosterleven op Mount Athos. Verder geeft het een indruk van zijn bewoners van toen en nu. We zien niet alleen monniken maar ook dokters en muzikanten.
Daarnaast ontmoeten we personen die zich hebben verloren in het wereldse leven. Binnen een rijke Byzantijnse setting zie je het kloosterleven met al zijn warmte, vreugde en hoop.
‘’We zien hier gelovige mensen. Ze gaan helemaal op in hun werk en gebed, beproevingen en diverse moeilijkheden en pijn. De beelden in de film raken je in je ziel door de inzet van de monniken’’, zegt Katia. Novikova.

Met hart en ziel

Katia Novikova zet zich met hart en ziel in voor het bekend maken van ‘’Where are you Adam?’’ Gedurende duizend jaar is ‘De Heilige Berg” voor vrouwen verboden maar het intrigeert haar.
”Ik wil graag dat de mensen in Nederland deze film kunnen zien. Verder wil ik dat ze ook de maker/producent kunnen ontmoeten,” zegt ze.
Katia is vrijwilligster bij Dakh, een platform dat hulp biedt aan mensen in Oekraïne en Nederland. De vrijwilligers bieden psychologische hulp en helpen bij het vinden van een baan. Verder vervoeren ze goederen naar Oekraïne met alle lof voor de dappere chauffeurs. ‘’Moge God hen zegenen’’, vermelden ze op hun website.  

Ruig berglandschap

In ’’where are you Adam?’’ wisselen beelden van het ruige berglandschap van Mount Athos af met fragmenten over het monastieke leven. Zo ontstaat een cadans tussen bidden, werken en de natuur. Als vanzelf ontwaakt een vaag verlangen naar een paradijs. ‘’Een eerbiedwaardige waarneming van de wereld waar de tijd niet door de klok wordt beheerst’’, zegt Katia.
’Where are you Adam?” is tot op heden al bekeken door mensen in tien landen waarvan de meeste in het voormalig Oostblok. De makers willen de film nu vertonen in Nederland. Na het bestrijden van de onkosten gaat de opbrengst naar hulp aan Oekraïne.   

Trailer van ”Where are you Adam?” een film van Aleksandr Pliska en cineast Aleksandr Zaporoshchenko

Meer over Oekraïne en Mount Athos:

• Informatie over ‘’Where are you Adam?’’
• Stichting Dakh biedt digitale hulp aan Oekraïners. Daarnaast hebben ze in Rotterdam een fysieke locatie.
• Vluchten uit Oekraïne,   persoonlijk verhaal.
• Voldomy Zelensky en zijn strijd tegen corruptie 
• Monastieke stilte van Mount Athos leidt tot bezinnen.

Wist je dat?

Wist je dat Aleksandr Zaporoshchenko met ‘’Where Are You Adam?’’ diverse prijzen won? In 2019 won hij de Grand Prix van het Internationale filmfestival ‘’Pokrov’’. Ook behaalde de film een nominatie voor de publieksprijs van de ‘’Golden Dziga Price.’’ De film ging op 6 augustus 2019 in première Wil je de film over ”De Heilige berg” zien of wil je meer informatie stuur dan een e-mail naar katia.novikova@skf.com