Martelaren Bismarck Archipel verdienen een plaats op liturgische kalender

Martelaren van de Bismarck Archipel werden op 4 september 2021 herdacht. Bewoners van de Onafhankelijke Staat Papoea-Nieuw-Guinea kwamen samen in Kavieng. Daar vierden de samen negen dagen hun geloof. Ook maakten ze dezelfde bootreis als De Akikaze op17/18 maart 1943.

Martelaren van de Bismarck Archipel . Zo noem ik de zestig personen die op 17 maart 1943 werden vermoord aan boord van de torpedojager Akikaze. Plaats van delict was  de Bismarckzee. Japanse soldaten schoten vijftig geestelijken en tien burgers dood onder wie drie kleine kinderen.

Martelaren van de Bismarck Archipel, de executie

Een van de geestelijken was mijn oom Bernard van Klaarwater uit Baarn. Hij werkte in Gods wijngaard van de plaats Bundralis op het Admiraliteitseiland Manus. Samen met anderen stapte hij gedwongen aan boord van de Akikaze. Vanuit Lorengau voeren ze naar Kavieng.
De torpedojager de Akikaze verliet op 17 maart 1943 om 10:13 de haven van Kavieng. Vandaar zetten het schip koers naar de Bismarckzee. Kort na de middag schoten Japanse scherpschutters elke drie minuten iemand dood. Daarna wierpen ze het dode lichaam overboord. Twee kleine kinderen en een baby werden levend in de zee gegooid.
In drie uur tijd vonden alle geestelijken en burgers de dood. Op 18 maart rond 10 uur ’s ochtends keerde de Akikaze terug in Rabaul. Daar kwam een Boeddhist of Shinto-priester aan boord om voor de vermoorde personen te bidden.

Martelaren van de Bismarck Archipel; Missionarissen van het Goddelijk Woord

Onder de Martelaren van de Bismarck Archipel bevinden zich 21 Missionarissen van het Goddelijk Woord. Verder zeventien Missiezusters Dienaressen van de Heilige Geest. Deze staan ook wel bekend als de ‘Blauwe zusters’. Ook de  inheemse kandidaat zuster Magdalena Aiwau van het eiland Tumleo werd vermoord. De oudste van de slachtoffers was de 66-jarige bisschop Josef Lőrks.
Beide congregaties missioneerden in Wewak en de binnenlanden langs de rivier Sepik. Ze waren in 1875 gesticht door Arnold Janssen (Gogh 1837 – Steyl 1909).
Hij leerde zijn volgelingen dat ze in hun missie vreemde culturen moesten bestuderen.
Voorop stond niet de vraag: hoe moeten wij hen tot ontwikkeling brengen? Zwaarder woog de vraag: wat kunnen wij van hen leren? Het allerbelangrijkste was respect voor hun culturele verworvenheden.

Martelaren van de Bismarck Archipel Missionarissen van het Heilig Hart van Jezus, MSC

Onder de Martelaren van de Bismarck Archipel bevinden zich ook personen die op Manus missioneerden.Tot hen bevinden zich drie Missionarissen
van het Heilig Hart. Verder drie Dochters van Onze Lieve Vrouwe van het Heilig Hart.
Beide congregaties waren opgericht door Jules Chevalier (1824-1907). Chevalier zag het Heilig Hart van Jezus als de ontmoetingsplaats tussen God en mens. Volgens hem kon deze liefde vervat in het geloof en beleden in het dagelijkse leven alle geschillen in de maatschappij oplossen.

Martelaren van de Bismarck Archipel: Liebenzeller Mission

Tot de martelaren van de Bismarck Archipel behoren ook vijf leden van de Liebenzeller Mission. Dat waren de zendelingen Friedrich Dőpke en Julius Gareis met hun vrouw en de Hongaarse zuster Maria Molnár.
Dőpke meerde op 16 juli 1914 aan op Manus bij Lorengau samen met de zendeling Hermann Kraft, die in 1919 wegens ziekte terugkeerde naar Duitsland.
Friedrich Dőpke zag zijn missie als volgt: ‘We zetten voet op het nieuwe land zonder te weten wat ons daar te wachten staat. Het enige wat we weten is dat Jezus ons niet verlaat. Hij draagt ons wanneer onze kracht breekt. Hij verheft, redt en zegent ons.’

Martelaren van de Bismarck Archipel: betekenis

De Martelaren van de Bismarck Archipel kwamen vanuit hun geloof in Gods liefde naar de huidige Onafhankelijke Staat Papoea-Nieuw-Guinea. Daar brachten ze niet alleen het geloof maar ook vrede. Voorheen was het bij Australië gelegen gebied verscheurd door stammenstrijd en kannibalisme.
De Japanse bezetters probeerden tijdens de Tweede Wereldoorlog het geloof in de liefde van God uit te roeien. Ook was de kans groot dat de oude inborst van kannibalen en stammenstrijd zouden herleven. Dat gebeurde niet. Integendeel: dankzij de Martelaren van de Bismarck Archipel leeft de bevolking in vrede en is anno 2021 ruim 90% christen.

Vrijspraak

Van 29 september tot 13 oktober 1948 diende bij het Hof van Yokohoma de rechtszaak tegen de daders van de op 18 maart 1943 begane moord. De Amerikaanse journalist Ralph Wiltgen wist in de zestiger jaren alle processtukken op te speuren. Daaruit bleek dat Michiaki Kamata de hoofdschuldige was en de officieren Gunichi Mikawa en Shinzo Onishi medeplichtig.
Kamata leefde niet meer.Op last van het Nederlandse Hof in Pontianak kreeg Kamata op 18 oktober 1947 de doodstraf. Dit wegens de in 1944 gepleegde moord op1500 inheemsen op Borneo in 2000 gevangen genomen inboorlingen op het Indonesische eiland Flores.
De medeplichtig bevonden officieren Gunichi Mikawa (1888-1981) en Shinzo Onishi (1892-1988) kregen ondanks bewijs vrijspraak. Mikawa was viceadmiraal van het Japanse Keizerlijke Leger en Onsihi chef van de 8^e vloot in Rabaul.

Voorwaarden voor plaatsing op de liturgische kalender

De op 18 maart 1943 gepleegde moord op vijftig geestelijken en tien burgers verdient een plaats op de liturgische kalender. Deze laffe moord mag nooit worden vergeten maar daarvoor moeten de martelaren eerst zalig verklaard worden.
De procedure daartoe kent twee voorwaarden. Allereerst moeten de martelaren nog steeds worden herdacht. Ik zie dan ook de op 4 september 2021 vanuit Kavieng gemaakte boottocht als een belangrijke stap voorwaarts.

Biografieën Martelaren van de Bismarck Archipel

• Een tweede belangrijke voorwaarde voor zaligverklaring zijn biografieën. Anno 2021 bestaan er boeken over:
• Bisschop Josef Lőrks SVD,  Ralph M. Wiltgen: The Death of Bishop Lőrks and his companions, Part I: The Execution, in: Verbum SVD 6:4 (1964) 363-397.
• Fritz Dőpke, Liebenzeller Mission, Herman Kraft, Morgenrot auf Manus, Verlag der Liebenzeller Mission, Liebenzell, 1964.
• Bernard van Klaarwater en Karl Borchardt (MSC), manuscript van Marianne Visser van Klaarwater met als voorlopige titel: Waarvoor zouden we bang zijn, missie naar de Bismarck Archipel. Dit boek verschijnt op 13 september 2022 bij uitgeverij Gopher.
• Op 4 augustus 2021 herdachten parochianen van de sint Xavier parochie in Bundralis de missionarissen Karl Borchardt, Bernard van Klaarwater, Franz Utsch (Missionarissen van het Heilig Hart), Cunera Lepelaars, Elisabeth Scholman en Ancilla Slingerland. (Dochters van Onze Lieve Vrouwe van het Heilig Hart). Zij behoorden tot de door Jules Chevalier opgerichte congregaties en zijn allen Martelaren van de Bismarck Archipel.   
• Uit chatgesprekken met Damien Lito, de pastoor van Bundralis blijkt dat de op 18 maart 1943 vermoorde geestelijken regelmatig herdacht worden.
• Daders van de moord op 18 maart 1943 kregen vrijspraak ondanks bewijs.

Wist je dat?

Wist je dat de Onafhankelijke Staat Papoea-Nieuw-Guinea als lid van het Gemenest sinds 1975 onafhankelijk is? Van 1919 tot 1975 was het een mandaatgebied van Australië. Tot 1919 was het een Duitse kolonie. Vandaar dat de meeste martelaren van de Bismarck Archipel uit Duitsland kwamen.

Wil je de berichtgeving over de Martelaren van de Bismarck Archipel volgen? Kijk dan op de facebookpagina Verder op Weg met Marianne.

Met Verder op Weg bied ik een podium aan inspirerende personen die bijdragen aan een wereld met meer liefde en aandacht voor elkaar.