De preekstoel: op kerkenpad door Europa met Rolf Merle

Preekstoel Stephansdom Passau, foto: Rolf Merle
Preekstoel Stephansdom Passau, foto: Rolf Merle

De preekstoel is het thema van een serie foto’s die Rolf Merle mij toestuurde. Ze nemen me mee dwars door Europa. Ze laten me genieten van kerkelijk erfgoed door de eeuwen heen.

foto: Geowijs.com

Rolf Merle: ‘’Tijdens mijn uitgebreide ’foto safari’s’ en speurtochten viel mijn oog op de preekstoel. Sommige zijn rijk versierd en belegd met bladgoud of edele steensoorten. Of typisch aangebracht aan muren of vrijstaand met sierlijke trappen.
Kortom, de preekstoel is vaak een kleinood van bekende of minder bekende kunstenaars. Soms modern uit de 20e eeuw dan weer honderden jaren oud. Ik laat je graag deelnemen aan diverse objecten die mij bijzonder opvielen.

Preekstoel: Kathedraal van Siena

De Cattedrale di Santa Maria Assunta in Siena staat bekend als een van de mooiste voorbeelden van de Italiaanse gotiek. Deze kathedraal van Maria Ten Hemelopneming betreft vooral een meesterwerk van Giovanni Pisano(1250-1314).
De stijl van deze beeldhouwer kenmerkt zich vooral door harmonie en een hartstochtelijk gevoel. Als zoon van de beroemde Nicola Pisano zat beeldhouwen in het bloed van Giovanni. Samen met zijn vader maakte hij in 1268 eenuit marmer gebeeldhouwde preekstoel. Deze zie je nog steeds in de kathedraal van Siena.
Van deze kerk was Giovanni van 1284-1299 bouwmeester. De facade verrijkte hij met een verrassende cyclus van gotische beelden. Je ziet profeten, patriarchen en heidense filosofen. Elk van hen kondigt de komst van Christus aan. Het werk geldt als een unicum in de Italiaanse gotiek.

Preekstoel Duomo Santa Maria Assunta in Siena / Italië, foto: Rolf Merle
Preekstoel Duomo Santa Maria Assunta in Siena / Italië, foto: Rolf Merle

Preekstoel Suur Kloostri, Tallinn

Een heel andere aanblik biedt de Orthodox Russische kerk ‘Suur-Kloostri’ in Estlands hoofdstad Tallinn. Daar staarde Rolf verbaasd naar de preekstoel. ‘In eerste instantie denk je dat de kansel tegen de muur is aangeplakt. Dat is optisch bedrog. Hij maakt deel uit van het rijke altaar gebeuren. In het jaar 1219 stond hier al een kapel en pas in de 17e eeuw ontstond er uiteindelijk een orthodoxe kerk. Absoluut een indrukwekkend gebouw met een interieur hetgeen compleet afwijkt van hetgeen wij in onze bekende kerken zijn gewend. Pas na meermaals aangedrongen te hebben vertelde men mij dat deze kerk de naam heeft ”Church of the Transfiguration of our Lord” (Kerk van de Transfiguratie van onze Heer). Iedereen heeft het in Tallinn over de kerk Suur-Kloostri, alleen de straatnaam dus.

Preekstoel, Church of the Transfiguration of our Lord, foto Rolf Merle
Preekstoel, Church of the Transfiguration of our Lord, foto Rolf Merle

St. Maria und Markus Kirche, Reichenau / Bodensee

De volgende foto toont de kloosterkerk St. Maria und Markus in Reichenau. Waar is dat, wil ik weten. ”Op een wonderbaarlijk mooi eiland in het Bodenmeer. Toen ik er rondreed kwam ik toevallig bij deze kerk terecht. Een Benedictijner orde stichtte deze kerk, waarvan reeds in het jaar 725 de basis werd gelegd. De wandschilderingen uit de 16e eeuw zijn van verpletterende schoonheid en de dramatisch, eenvoudige preekstoel voor één van deze schilderingen valt onmiddellijk in het oog van de bezoeker. Ik vond het een geweldig contrast en je blijft automatisch stil staan met de gedachte wat deze oude, haast verbleekte afbeeldingen allemaal hebben te vertellen.”

Preekstoel St. Maria und Markus Kirche, Reichenau, foto Rolf Merle
Preekstoel St. Maria und Markus Kirche, Reichenau, foto Rolf Merle

Preekstoel: De dom van Berlijn

Bij een bezoek aan Berlijn moet je vooral de Dom niet overslaan‘,’ zegt Rolf. ”Dat is beslist geen verloren tijd. De Dom kreeg het in de 2e oorlog zwaar te verduren. Talrijke bombardementen vernietigden haar praktisch helemaal. Alles in het interieur is aan de hand van oude foto’s óf gerestaureerd, óf nagemaakt. De kunstwerken zijn zeer zeker stuk voor stuk het nadere bestuderen waard. De Dom zelf is een imponerend bouwwerk midden in Berlijn.

Dom Berlijn. foto Rolf Merle
Dom Berlijn. foto Rolf Merle

Preekstoel van de Stephansdom in Passau

Ook Passau heeft qua religieus erfgoed veel te bieden. In de Stephansdom (1768) liet Rolf zich verrassen door de preekstoel. ”Niet zo vaak kom je een zo rijk versierde en kunstig gefabriceerde preekstoel tegen als deze. Trouwens, de inrichting is buitengewoon rijk. Ik keek in elk geval mijn ogen uit. Ik besteed er twee foto’s aan om zo een goede indruk van de schoonheid te geven.

Preekstoel Stephansdom Passau, foto: Rolf Merle
Preekstoel Stephansdom Passau, foto: Rolf Merle

Preekstoel Matthiaskerk Boedapest

We gaan de grens van Oostenrijk over en komen in Boedapest. Daar maakt vooral de Matthiaskerk (1255) veel indruk op Rolf. ”Het interieur is werkelijk prachtig. Ik kan amper woorden vinden om de schoonheid hiervan treffend te omschrijven. ”
Kijk voor meer indrukken op de website van de Matthiaskerk door het inschakelen van de ‘virtual tour’ . Deze toont het complete exterieur en interieur. De links van de kerken staan onderaan dit artikel.

preekstoel Matthiaskerk Boedapest, foto Rolf Merle
preekstoel Matthiaskerk Boedapest, foto Rolf Merle

La vieille Église in le Crozet (Loire) / Frankrijk

Bij de Loire denk ik zelf aan wijn en kastelen. Rolf ontdekte een kleinood in Le Crozet. ”Het plaatsje telt nog geen 300 inwoners. Het liefelijk aandoend dorp leek zowat verlaten toen wij er doorheen reden.
De kerktoren stak eigenwijs tussen de huizen omhoog. Dat trok mijn interesse. Wij gingen kijken en wat bleek? De kerkdeuren stonden gewoon open. Binnen troffen we een opvallend mooie kansel aan. Je verwacht dit niet zo snel in een dromerig dorpje in de Loire streek. Wij zagen niemand om ons wat meer informatie over deze duidelijk katholieke kerk te geven. Naast de preekstoel zag  ik verder ook prachtige glas-in-lood ramen. Bent u in de buurt ga dan even naar dit dorpje kijken. Na het bezoek aan de kerk hebben we daar uitstekend gegeten
.”

Preekstoel La vieille Église in le Crozet , foto Rolf Merle
Preekstoel La vieille Église in le Crozet , foto Rolf Merle

Karmeliterklooster, Marienthal / Duitsland

Rolf toont mij tot slot een foto van het klooster Marienthal ligt in de Duitse gemeente Hamminkeln. Deze vlakbij Wesel gelegen abdij behoort tot de Orde van de Karmelieten. ”Tijdens een zondagse rondrit door het zo mooie en bosrijke Münsterland ontdekten wij bij toeval dit vredige oord. In de kloosterkerk viel gelijk de eenvoudige preekstoel op. Zeer kunstig vind ik vooral het houtsnijwerk. De keuze van de Karmelieten verbaast me niet. Hout hoort sinds eeuwen bij deze streek. Langs het klooster stroomt de Issel. Deze anders zo kleine rivier trad in augustus 2010 buiten haar oevers. Door de verwoestende watersnood raakten veel kunstwerken in het klooster verloren. Gelukkig kon men veel redden en restaureren.

Karmelietenklooster, Marienthal, foto Rolf Merle
Karmelietenklooster, Marienthal, foto Rolf Merle
Dennis Callan, de kathedraal van Siena

Preekstoelen in Europa, meer info en tips

Wist je dat?

Wist je dat de Guinese kardinaal Robert Sarah in juni 2021 bij de paus zijn ontslag heeft ingediend? Hij werd die maand 75 jaar. Op die leeftijd dienen bisschoppen hun functie te beeindigen. Sarah stond bekend om zijn ferme preken. Op 9 juni 2019 sprak kardinaal Robert Sarah vermanende woorden in de Koepelkathedraal van Haarlem.

Kijk voor inspirerende preken op het blog Arsacal van Mgr. J. Hendriks, bisschop van Haarlem – Amsterdam.

Regelmatig schrijf ik over kunst. Dat leidt tot vele uitnodigingen. Zoals voor de opening van de expositie Flash/Back in het Mauritshuis. Hiervoor lieten zestien fotografen zich inspireren door eeuwenoude meesterwerken. De expositie werd geopend door Koning Willem-Alexander. Ze vond plaats op 1 juni 2022 ter ere van de 200e verjaardag van het Mauritshuis.  


Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *