Margaret Mead (1901-1978) raakte als antropologe wereldberoemd dankzij haar boeken. In 1928 deed ze een half jaar lang veldonderzoek onder de Papoea’s in Peri op het eiland Manus. Bij haar beschrijving van dansende Papoea’s moest ik denken aan het schetteren van Trump en de laconieke Biden.

Nieuwsgierig blader ik door het boek ‘Growing up in New Guinea” van Margaret Mead. Tijdens het onderzoek van Margaret  in Manus-dorp Peri was mijn oom al vijf jaar pastoor in Manus-dorp Brundalis. Zal mijn oom voorkomen in dit boek over haar leven tussen de Papoea’s van dit eiland?

Margaret Mead en Manus

Margaret Mead beschrijft het plaatselijk leven van de Papoeastam Manus in het dorp Peri. De missie is daar nog niet doorgedrongen. De Manus leeft in met riet bedekte paalwoningen in het olijfgroene water van de ondiepe lagune.
Ze leven van de visvangst.  Eb en vloed onderbreken het monotone bestaan. Slagregens en soms angstaanjagende wervelwinden zorgen voor spanning. Margaret Mead noemt het ‘’een wankel bestaan op houten planken waar kinderen als vanzelf leren zwemmen.’’

Margaret Mead en Bernard van Klaarwater

Margaret heeft mijn oom Bernard van Klaarwater nooit ontmoet. In Nieuw Guinea leven mensen in kleine groepen bij elkaar. Er bestaat nauwelijks contact tussen hen. Manus bestaat voor 2100 ha uit land en voor 220.000 ha uit water. En dan is er ook nog de rimboe.
Bernard van Klaarwater werd pastoor in het aan de noordkust gelegen Brundalis. In 1916 kwam daar de eerste missiepost. In 2016 vierde de parochie haar honderdste verjaardag.
In Brundalis leven ze in hutten op zanderige vlaktes. Werk vinden ze in de door de missie aangelegde kokosplantages. Peri en Brundalis zijn twee volstrekt verschillende werelden met elk hun eigen levenswijze.

Margaret Mead en de liefde

Anders dan in parochie van Brundalis van kennen ze in het vroegere Papitalai niet het woord liefde. Rond hun zevende worden meisjes uitgehuwelijkt. Pas jaren later tijdens de verloving zien ze hun aanstaande man. Met duizenden hondentanden en ellen schelpengeld betaalt haar schoonfamilie het feest
Hoe ze aan al die hondentanden komen is me trouwens een raadsel. De bruidegom moet het kapitaal terugbetalen aan zijn familie. Hij is niet alleen zijn vrijheid kwijt, maar moet ook hard zwoegen. Tja, dan sta je niet meer zo open voor romantiek.

Dansen zonder vrouwen

Volgens Margaret Mead gaan de Papoea’s niet uit dansen om meisjes te versieren. Hun dansen komen vooral voort vanuit hun rituelen. Zoals bij overlijden. Dan dansen ze de schildpaddans om de stof uit het sterfhuis te schudden. Mannen dansen wel, maar vrouwen niet.
Imponerend zijn de fallische dansen om financiële overeenkomsten te vieren. De mannen doen hun gebruikelijke lendendoekje of schaamlapje af en bedekken hun geslachtsdelen met een witte schelp.
De dans bestaat uit zeer snelle lichaams-en beenbewegingen. Ze dagen elkaar uit. Scheppen tegen elkaar op. Beledigen elkaar.
‘De dansende Papoea’s vangen de penis tussen hun benen, stoten hem dan krachtig naar voren en slingeren hem van de ene naar de andere kant‘, schreef Margaret Mead. Het deed me denken aan de felle debatten tussen de Trump en Biden. Zou het ook iets voor hen zijn?

Margaret Mead en de Papoea’s van Manus

● Antropoloog Margaret Mead deed in 1928 een half jaar lang plaatselijk veldonderzoek in het ongerepte vissersdorp Peri op het eiland Manus, de grootste van de Admiraliteitseilanden. In 1930 verscheen haar boek ‘’Grewing up in new Guinea.’’
● Bernardus van Klaarwater was van 1923 tot 1943 pastoor bij de sinds 1916 bestaande parochie Brundalis.
● Bernardus van Klaarwater groeide op in de parochie van de H.Nicolaas in Baarn.
● In klooster Sint Agatha (1371) bevat in het Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven de archieven van honderd kloosters. Ook van de missionarissen van het Heilig Hart MSC waartoe ook Bernardus van Klaarwater behoorde.
● Foto cover, eerste editie Magaret Mead, grewing up in New Guinea. 
● De foto van Bernardus van Klaarwater staat in een album van Ulrich Kortmann over de Papoea’s. Deze Duitse handelaar verkoopt door Papoea’s gemaakte houtsnijwerken.

Wist je dat?

Wist je dat Margaret Mead in Peri de animistische manier van denken onderzocht? Anders dan christenen geloven Papoea’s dat objecten zoals een bepaalde boom of de maan een ziel hebben. In haar boeken vergeleek ze de bewoners van de Verenigde Staten met de Papoea’s.
In 1957 keerde ze nog een keer terug. In 1964 verscheen haar boek ‘’Natuurvolk en beschaving’’. Hierin vergeleek ze haar onderzoek uit 1928 met haar conclusies tijdens haar terugkeer in 1957. Ze vergeleek de samenleving van de Papoea’s met die van de Verenigde Staten. Ondanks de invloed van de missie bestond nog het oorspronkelijke geloof in geesten.

Tijdens mijn research doe ik onderzoek naar het geloof van de Papoea’s, want via hun overtuigingen probeerden missionarissen ingang te vinden. In het Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven vond ik handgeschreven verslagen uit de jaren 1923-1943. Kijk voor meer informatie op de website van Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven.