Ouder en kind en de liefde voor elkaar. Dat raakte me afgelopen week het meest. Ik las erover in ‘’Libelle 75 jaar Vrijheid’’. Mijn man Peter vertelde me over zijn vader tijdens de oorlogsjaren. Pia Douwes sprak over het verlies van haar vader. Verder vroeg een mooi kunstproject over zwangerschap mijn aandacht.

Kortom: de laatste week dook het onderwerp ”ouder en kind” steeds op in mijn leven. Zijn al die berichten toeval?  In ons  seniorencomplex en tegenover ons appartement gelegen Reinaldahuis kregen ouderen wegens corona wekenlang geen bezoek van hun kinderen. Maakt het mij als vrouw zonder kinderen ergens van bewust? Vanuit Peters en mijn loc down zocht ik naar het antwoord op de vraag: wat raakt mij?  

Ouder en kind: uiteengerukt door de oorlog

In ‘’Libelle 75 jaar vrijheid’’  raakt me de wreed uiteen gerukte band tussen ouder en kind tijdens de oorlogsjaren 1940-1945. Tegelijkertijd besef ik dat nog steeds miljoenen kinderen slachtoffer worden van het huidige wereldwijde oorlogsgeweld.
Volgens War Child zijn de afgelopen tien jaar twee miljoen kinderen door oorlogsgeweld gedood. Vier miljoen kinderen raakten voor het leven invalide. Miljoenen kinderen kunnen de nare ervaringen van de oorlog nauwelijks verwerken.
Prinses Mabel is medeoprichter van War Child. Op verzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 mei schreef ze de jaarthematekst voor het bevrijdingsjaar 2020. In ‘’Libelle 75 jaar Vrijheid’’  lees ik een uitgebreid interview met haar.

‘’Libelle 75 jaar vrijheid’’: aangrijpend verhalen over ouder en kind

Aangrijpend in ‘’Libelle 75 jaar vrijheid’’ vind ik de verhalen over vrouwen die in verzet kwamen. Zoals van de Joodse verzetsheldin Selma van de Perre-Velleman (1922). Op 97-jarige leeftijd maakte ze als auteur haar debuut met het boek ‘’Mijn naam is Selma’’. (Thomas Rapp, januari 2020).
In haar autobiografie schrijft ze over het leven tijdens de oorlog. Nadat haar vader was opgepakt dook ze met haar moeder en zusje onder. Om haar koerierswerk verraden belandde ze in het concentratiekamp. Daar werd ze mishandeld.
 ‘’Je overleeft door alles weg te duwen. Het voorkomt dat je verstand verliest’’, vertelde ze aan interviewer Bram de Graaf. ‘’Nog steeds doe ik dat. Het helpt.
Een gynaecoloog vertelde haar, dat ze door de geleden ontberingen geen kinderen kon krijgen. Even glimlacht ze en zegt:  ‘’Wat was ik blij toen dat toch gebeurde. De geboorte van mijn zoon Jocelyn troostte me. Maar het kon niet goedmaken wat er in de oorlog was gebeurd. Niets kan dat. Pas als ik dood ben, zal ik bevrijd zijn.’’

Het spook van de oorlog

Zowel verzetsheldinnen als hun kinderen komen in ‘’Libelle 75 jaar vrijheid’’ aan het woord. Margarit Kleijwegt vertolkt de gevoelens van velen in het verhaal ’’Terug naar Sobibor.’’  ‘’Het spook van de oorlog is voor kinderen bijna te groot om te begrijpen en er goed op te reageren’’, lees ik.
Verzetsheldin Loek Caspers (1924-2019) stelde altijd: ‘’Verzetsmensen volgden de stem van hun geweten en hielpen hun medemens in nood.’’ Na de oorlog toonde ze zich een felle bestrijdster van racisme.

Ouder en kind: een knagend geweten

Maar wat als dat geweten knaagt? Over de  impact daarvan lees ik in het interview met Anke Winter.  In ‘’Libelle 75 jaar vrijheid” vertelt ze over haar opa. Hij was kampcommandant van kamp Westerbork. ‘’Hij is een oorlogsmisdadiger en moet zo herinnerd worden’’, stelt ze onomwonden.
Op de achterkant van ‘’Libelle 75 jaar Vrijheid’’ lees ik het gedicht uit Vrede door Leo Vroman (1915-2014).
Kom vanavond met verhalen
hoe de oorlog is verdwenen
en herhaal ze honderd malen:
alle malen zal ik wenen.
Met ditzelfde gedicht opent prinses Mabel haar jaarthematekst voor het 4 & 5 mei comité. Ik ken het gedicht. Met tranen in zijn ogen declameert mijn lieve man Peter het soms vanuit zijn hoofd. Dan denkt hij aan zijn vader.
In ‘’De Doorzetster : een ode aan de liefde’’ schreef ik over diens niet aflatende zorg oor zijn gezin tijdens de oorlogsjaren. Vanuit respect en dankbaarheid toonde Peter zich altijd bezorgd om zijn vader, toen deze beide benen moest missen. Hij koestert de herinneringen aan diens niet aflatende vaderlijke zorg tijdens de oorlog.

Depressie door opgerakeld oorlogstrauma

Op pagina 60 van het juninummer van het ANBO magazine  vertelt Peter openhartig over zijn zware depressie na de aanslag op de MH17. ‘’Die gebeurtenissen rakelden mijn oorlogsverleden op. Ik was vijf toen de Duitsers mijn woonplaats Haarlem binnenvielen. Op mijn netvlies staan vliegtuigen die werden neergehaald.
De onschuldige slachtoffers van de aanslag op de MH17 deden mij denken aan de onschuldige slachtoffers van de oorlog. Op dat moment kwamen mijn verleden en heden samen. Dat uitte zich in een depressie.’’
Zijn kinderen wilden er niets van weten. Als Peters vaste vriendin stond ik voor de keuze. Ga ik hem helpen met het risico dat dit ten koste gaat van mezelf of laat ik hem los? Ik koos voor het eerste. Vandaar ook de titel van mijn boek: ‘’De Doorzetster: een ode aan de liefde.’’

Ouder en kind: mantelzorg

Pia Douwes bekommerde zich wel om haar ouders. In het omslagartikel van het ANBO magazine vertelt ze over de mantelzorg voor haar vader. Hij leed aan Parkinson en was de mantelzorger voor haar dementerende moeder.
‘’Ik ging bijna dagelijks naar ze toe. De bezoekjes werden steeds langer. Ik deed de was, hielp met boodschappen doen en ruimde het huis op. Ik was totaal niet bezig met mantelzorgen. Ik deed het met plezier, ‘vertelt ze
Uiteindelijk kreeg Pia een burn-out. Juist in de tijd dat haar vader overleed. Op dat moment brak haar ijzeren stem. ‘’Met het overlijden van mijn vader viel mijn basis weg. Tegelijkertijd moesten we voor mijn moeder een nieuw tehuis zoeken. Ik was even helemaal los. ’Zoals je verwacht dat het leven zal gaan, loopt altijd anders,’’ zegt ze terugkijkende op deze zware periode.

De liefdesband geknapt

In gesprek met ouderen vertellen ze me soms over hun verdriet om het niet meer zien van hun kinderen. Toch blijkt uit hun verhalen steeds weer, dat ze de band niet helemaal los kunnen laten. Het is en zijn toch hun eigen kind en kinderen verwekt tijdens het liefdesvuur tussen de nog levende en overleden partner.
In ‘’De Doorzetster: een ode aan de liefde’’ (uitgeverij U2pi juli 2020) zegt pastoor Schafraad daarover: ‘’ Het verdriet van het verlies van je kind, echtgenoot, vriend of vriendin, niet omdat zij gestorven zijn, maar omdat zij geen contact meer met je willen hebben, is groot. Vaak om onverklaarbare redenen gebeurt het zelfs bij ouders die de beste bedoelingen hadden met hun kinderen.’’
Tegelijkertijd  zijn er ouderen die vooral lijken voort te leven in hun kinderen. Alsof het eigen leven stil kwam te staan, praten ze vooral nog over hun kinderen. Ook al leidt het kind al jarenlang een eigen leven, toch lijkt zijn ouders het niet los te kunnen laten.
Zoals menig kind ook nooit echt zijn ouder kan loslaten.  Als ouders extra hulp behoeven, dan zorgen de kinderen daarvoor. Er zijn zelfs verpleeghuizen die eisen dat het eigen kind vier uur per week  bijspringt.  Om maar te zwijgen over de huizen waarvan de kwaliteit zo slechts is, dat je zelf je vader of moeder in huis opneemt.

Ouder en kind, loslaten

In Peters boekenkast prijkt al jarenlang de  bestseller ‘’Niet morgen maar nu’’ van dr. Wayne Dyer.  Vooral pagina 188 spreekt Peter aan. Hier vergelijkt Dyer de band tussen ouder en kind met de beren uit de film Bear Country van Walt Disney.
 In deze film volgde de filmmaker een moederbeer en haar twee jongen gedurende hun eerste twee levensmaanden. Moederbeer leerde haar baby’s hoe ze moesten jagen, vissen en in bomen klimmen. Vanuit haar instinct vond ze het na twee maanden welletjes. Ze  liet ze in een hoge boom klauteren en vertrok. Zonder zelfs nog maar een keer om te kijken liet ze haar jongen los. Voor altijd!

Maternity, een kleinood over zwangerschap

De band tussen ouder en kind ontstaat al bij de eerste tekenen van zwangerschap. Als vrouw zonder kinderen las ik daarover in het boekje ‘’Maternity’’ van portretschilder Gustave Nouel en model Zuleika Coffie. Hij bracht haar in beeld vanaf het eerste begin van haar zwangerschap tot en met kort na de geboorte. Zij verwoordde haar gevoelens van dat moment in fraaie proza.

Ouder en kind: nog meer lezen

Over de impact van de oorlog op ouder en kind is veel geschreven, mij raakte vooral:
● Jaarthematekst van prinses Mabel voor comité 4 & 5 mei.
● Boeiende en aangrijpen verhalen  over ouder en kind gedurende de Tweede Wereldoorlog las ik in ‘’Libelle 75 jaar vrijheid’’. In deze boeiende uitgave liet ik mij ook raken door verhalen van verzetsheldinnen, BN’ers, een foto van een in het Jappenkamp gemaakt monopolyspel en andere voorwerpen uit de oorlog.
● Prachtig vind ik het boekje ‘’Moederschap’’ van Gustave Nouel en Zuleika Coffie.
● ”Mijn naam is Selma” (2020) van Selma van de Perre-Velleman (1922).
● In het juninummer van het ANBO magazine stond een interview n.a.v. ‘’De Doorzetster: een ode aan de liefde’’.  
● In 2017 hield ik een lezing over maternity binnen het huis Oranje-Nassau. 

Wist je dat?

Wist je dat ik met mijn feel good story  ‘’De Doorzetstèr: een ode aan de liefde’’ levensproblemen waarmee we vroeg of laat allemaal mee te maken kunnen krijgen bespreekbaar wil maken? Zoals ook in mijn blogpost cultuurblogger.nl over seksuele onthouding.

Kijk voor meer informatie op de auteurspagina van Marianne Visser van Klaarwater: ’De Doorzetstèr: een ode aan de liefde’’

Soms schrijf ik over levensthema’s. Zoals over na de lockout teruggaan naar kantoor, naar het boek ‘’Tribaal kantoorgedoe’’ van antropoloog Daniëlle Braun.